ماهواره خیام ما را به کجا می‌برد؟

دیروز با تزریق ماهواره ایرانی خیام به مدار زمین و آغاز دریافت سیگنال‌های اولیه، گام جدیدی در زمینه فعالیت‌های فضایی ایران برداشته شد. هزاران سال از رویای پرواز و حضور در فضا گذشته و اکنون مرزهای فضا برای ایران در حال گشایش است. در این میان ایران با سابقه علمی و تمدنی طولانی و نیروی انسانی مستعد در زمینه‌های گوناگون و در افق دانش توان نقش‌آفرینی دارد. این ماهواره تنها جلوه کوچکی از توان بی‌پایان ایران برای آینده علم و انسان را پیش چشم می‌گذارد. اما سال‌ها است که مردم ما با سد بزرگی به نام تحریم روبرو شده‌اند و همچون دونده‌ای هستند که باید در مسابقه با وزنه‌های سنگین به پا با دیگران رقابت کند. محدودیت‌های فراوان در ارتباطات علمی، فناوری، اقتصادی و سیاسی سبب شده که بسیاری از سرمایه‌های کشور در خارج از مرزها رویای پیشرفت علم را دنبال کنند. گرچه هم‌زمانی پرتاب این ماهواره با پایان دور جدید مذاکرات احیای برجام نشانه‌ای از شکستن محدودیت‌ها و مقابله با سنگ‌اندازی‌ها است، اما برآیند انرژی صرف شده و خروجی به‌دست‌آمده در رویارویی با تحریم‌ها راندمان فعالیت‌ها را به نسبت شرایط بدون تحریم بسیار کاهش می‌دهد. همین موضوع سبب خواهد شد نسل‌هایی که از میانه این محدودیت عبور می‌کنند، فاصله بیشتری با شرایط روز داشته باشند. این وضعیت اثری لحظه‌ای بر امور روزمره کشور و مردم دارد که سخت و طاقت‌فرسا اما تا مدتی قابل تاب‌آوری است، ولی اثری بلندمدت و بین‌نسلی از خود به جا خواهد گذاشت که قابل‌جبران نیست و بازگشت به شرایط قبل از آن بیش از چند دهه زمان نیاز خواهد داشت. در چنین شرایطی سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان کلان کشور باید هزینه - فرصت هر روز و ساعت را بر مبنای جمعیت کل ایرانیان سراسر کشور محاسبه نمایند و به همین دلیل به دنبال شکستن شرایط فعلی دراسرع‌وقت و البته بدون بروز مشکلات جدید برای کشور باشند. معادله و سنجش دامنه و عمق اثر فشارهای بیرونی منفی دارای مولفه‌های گوناگون با بر همکنش پیچیده است؛ لذا بایستی به‌سرعت تک‌تک موارد به سمت حذف و کاهش دامنه اثرگذاری حرکت کند. پرتاب ماهواره خیام با تقویت حس اعتمادبه‌نفس در بین جوانان و محققان و جلب‌توجه جهان زمینه مناسبی را فراهم کرده که با حذف بن‌بست‌های سیاسی، همان گونه که مسیر فضا بار دیگر به روی پرچم ایران باز شد، مسیر تعاملات با جهان تسهیل و گشوده شود.