پیشگیری از سرطان دهانه‌ی رحم با تزریق واکسن

این بیماری تا سال‌ها پیش در رده یازدهم قرار داشت، اما با اطلاع‌رسانی‌های انجام شده، شیوع آن کمتر شده و انتظار می‌رود شیوع آن پایین‌تر هم بیاید.
چند سالی است در دنیا با تزریق واکسنی، افراد را از سنین کودکی در مقابل این سرطان مصون می‌کنند که هنوز این امر در ایران رواج پیدا نکرده است. دکتر فرح فرزانه، متخصص زنان و زایمان فلوشیپ سرطان‌های زنان در ادامه به بیان این اهمیت‌ها می‌پردازد.
نوع شایع سرطان دهانه رحم که ۹۰ درصد از سرطان‌های رحم را شامل می‌شود، وابسته به نوعی ویروس است که شناسایی آن، کشف بزرگی در دنیا بوده است. این بیماری به‌شدت سخت و آزاردهنده است و بیمار در مراحل پایانی بیماری بسیار آزرده می‌شود.
از طرف دیگر، تنها سرطانی است که عامل ایجاد آن تا ۷/۹۹ درصد ویروسی است. این ویروس جزو ویروس‌های مقاربتی است و در اکثر مواقع در افرادی دیده می‌شود که ازدواج‌های مکرر یا روابط جنسی با سطح ایمنی پایینی دارند، سیگار و قلیان زیاد مصرف می‌کنند و در نتیجه ریسک فاکتور‌های این سرطان به‌خوبی شناخته شده است.
این بیماری در بسیاری از کشور‌های غربی با توجه به اطلاع‌رسانی‌های متعدد و اجرای طرح واکسیناسیون، در حال ریشه‌کنی است.
سرطانی که هشدار می‌دهد سرطان دهانه رحم ویژگی‌ها و علائم بسیار واضحی دارد و با توجه به این که علت ویروسی بودن آن هم شناخته شده، انتظار می‌رود به‌زودی از بین برود.
اگر کسی حتی واکسن مربوط را هم تزریق نکند، تنها با انجام تست پاپ‌اسمیر منظم، به‌راحتی می‌توان در خانم‌هایی که بدون علامت هستند، سلول‌ها را پیدا کرد و تنها سرطانی است که ضایعات پیش‌سرطانی دارد؛ به این معنا که علائمی را به شما نشان می‌دهد که اعلام می‌کند ممکن است ده سال دیگر تبدیل به سرطان شود.
علاوه بر این، دهانه رحم به شکلی است که بدون بیهوشی هم می‌توان مشاهده و فرد را معاینه و حتی بیوپسی یا نمونه از بافت تهیه کرد. طبق پیش‌بینی‌ها تا سال‌های آینده شاهد حذف این سرطان در دنیا خواهیم بود. معمولا در تست پاپ‌اسمیری که از خانم‌های مراجعه‌کننده گرفته می‌شود، می‌توان این علائم را مشاهده کرد.
در روشی به نام کلپوسکوپی، پزشکان دهانه رحم را بدون بیهوشی مشاهده کرده و اگر ضایعاتی غیرطبیعی وجود داشته باشد، از آن‌ها بیوپسی می‌گیرند تا بتوانند ضایعات پیش‌سرطانی را تشخیص دهند.
اگر خانمی نسبت به تزریق واکسن اقدام نکرده باشد و تست پاپ‌اسمیر مرتب را هم انجام نداده باشد و حتی با بی‌اعتنایی به سلامت خود تحت معاینات مرتب هم قرار نگرفته باشد، ممکن است با علائمی، چون خونریزی بعد از نزدیکی و عفونت‌های مکرری که بهبود پیدا نمی‌کند مراجعه کند که این علائم را در مراحل پیش‌سرطانی می‌توان تشخیص داد و از آن‌ها نمونه‌برداری کرد.
زمانی که این ضایعات تبدیل به سرطان می‌شوند، دهانه رحم کاملا زخم می‌شود و خونریزی‌های غیرقابل کنترلی را ایجاد می‌کند و در صورتی که از این مرحله هم پیشرفته‌تر شده باشد، معمولا در همان نقطه رشد می‌کند و لگن و رحم و تخمدان‌ها، کلیه‌ها و مثانه را به طور موضعی درگیر می‌کند.
چنین خانمی ممکن است با انسداد حالب، انسداد روده یا حتی درد‌های لگنی مراجعه کند که مراحل پیشرفته بیماری است و دیگر اقدامی نمی‌توان برای بیمار انجام داد.

تا چه سنی واکسن مؤثر است؟
واکسن‌ها را معمولا در ۹ سالگی تزریق می‌کنند. پیش از این باور بر این بود که افراد تنها تا ۲۶ سالگی باید این واکسن را تزریق کنند، اما از آنجا که این واکسن بسیار مفید و موثر واقع شده و عارضه‌ای هم به دنبال ندارد، محققان توصیه کرده‌اند که تا ۴۶ سالگی هم می‌توان آن را تزریق کرد.
پیش از این تنها توصیه می‌کردند که دخترخانم‌ها تا ۴۶ سالگی این واکسن را تزریق کنند، اما حالا اعلام کرده‌اند پسر‌ها هم تا ۴۶ سالگی می‌توانند این واکسن را تزریق کنند. جوامع پیشرفته‌ای که این واکسن را به طور ملی و رایگان در اختیار مدارس و برای تزریق نوجوانان ارائه داده‌اند، مشاهده کرده‌اند که بعد از پنج سال، بسیاری از ضایعات پیش‌سرطانی و بسیاری از زگیل‌های تناسلی که وابسته به این بیماری است، کاهش یافته است.
از آنجایی که رشد این سرطان آهسته است، انتظار می‌رود در جوامعی که سال‌ها قبل از بروز سرطان دهانه رحم، نسبت به تزریق واکسن اقدام کرده‌اند، تفاوت شیوع سرطان محسوس باشد. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند تمام دختران در تمام جوامع دنیا در ۱۱ تا ۱۲ سالگی این واکسن را تزریق کنند حتی اگر آن کشور فقیر باشد و حتی این تزریق را تا ۲۶ سالگی هم انجام دهند. البته اگر کشوری فقیر نیست، می‌تواند پسر‌ها را نیز واکسینه کند.
چرا آقایان هم باید تزریق کنند؟
برخلاف تصور عامه مردم، تزریق واکسن سرطان دهانه رحم در آقایان هم بسیار موثر است، زیرا این سرطان، تنها سرطانی است که می‌تواند از طریق تماس جنسی و در اثر ابتلا به ویروس مقاربتی ایجاد شود؛ درنتیجه اگر مردی مبتلا به این ویروس شود، ممکن است به خانم و اگر خانمی مبتلا باشد، ممکن است ویروس را به آقا منتقل کند.
علاوه بر این که این ویروس باعث ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شود، باعث ایجاد سرطان مقعد، سرطان پوست بیرونی، سرطان مجرا در آقایان و ایجاد سرطان حلق و حنجره در افرادی می‌شود که در روابط جنسی از روابط نامتعارف استفاده می‌کنند؛ درنتیجه آقایان هم از تزریق این واکسن سود می‌برند.

چه کشور‌هایی واکسن را تزریق می‌کنند؟
این واکسن در حال حاضر در اروپا، آمریکا، استرالیا و کشور‌های پیشرفته به طور رایگان تزریق می‌شود و در بعضی کشور‌ها هم افراد باید با قیمت آزاد واکسن را تهیه کنند.
واکسن گارداسیل آمریکا در ایران هم به صورت وارداتی وجود دارد و از سال ۲۰۱۲ مجوز واردات را دریافت کرده است. اگر وزارت بهداشت به این نتیجه برسد که از نظر هزینه، فایده و سود برای ایران مؤثر است، این واکسن را تهیه کرده و برای تزریق به رایگان در اختیار کودکان و نوجوانان قرار می‌دهد.