درگیری در اوکراین پیامدهای استراتژیک بزرگی برای سیاست خارجی چین در اقیانوس هند و آرام خواهد داشت. این امر به تعمیق همکاری اقتصادی روسیه و چین کمک میکند که هر دو کشور را در برابر فشار اقتصادی غرب مقاومتر میکند. بیثباتی طولانیمدت در اروپا، تقویت حضور ایالاتمتحده در اقیانوس آرام را برای سالهای آینده دشوارتر خواهد کرد، زیرا منابع مالی و نظامی قابلتوجهی از ایالاتمتحده برای حمایت از اوکراین استفاده میشود.
جنگ اوکراین نشان داد که غرب قادر به اعمال تحریم بر اقتصادهای بزرگ، بدون آسیب رساندن به ثبات خود نیست. این جنگ همچنین اثربخشی بازدارندگی هستهای روسیه را نشان داد و حتی مداخله محدود غرب را غیرقابلتصور کرد.
چین ذینفع اصلی بحران اوکراین است؛ اما چین برای جلوگیری از هرگونه دخالت و پیامد از جانب اتحادیه اروپا اصلا به روی خود نمیآورد که ذینفع اصلی جنگ اوکراین خودش است.
موضع رسمی چین با بیانیه وزیر امور خارجه این کشور که در فوریه 2022 در آغاز جنگ بیان شد، مطابقت دارد: چین نگران خشونت است و میخواهد آن متوقف شود. چین معتقد است که تمامیت ارضی و منافع امنیتی همه طرفها باید رعایت شود. چین همچنین معتقد است که گسترش ناتو تا حدی مسئول این بحران است.
ازنظر اقتصادی، چین از فرصتهای استراتژیک اصلی جنگ استفاده کرده است. در چهار ماه اول سال 2022، تجارت بین روسیه و چین 9/25 درصد افزایشیافته است. صادرات روسیه به چین با 8/37 درصد رشد به 85/30 میلیارد دلار رسید. حجم فیزیکی صادرات گاز طبیعی نیز 15 درصد افزایش یافت.
چین در صف جایگزینی اتحادیه اروپا بهعنوان شریک اصلی اقتصادی روسیه است. ژانگ هانهویی، سفیر چین در روسیه از تجار چینی خواسته است تا با کسبوکارهای غربی خلأ بازار روسیه را پر کنند. باوجود جنگ، همکاری با چین به مازاد بودجه فدرال روسیه بین ژانویه تا آوریل 2022 کمک کرده است. به نظر میرسد حفظ این ثبات مالی و اقتصادی راهبرد روسیه در ادامه فشار بر اوکراین باشد.
انتظار میرود تا سال 2023، بیشتر یا تمام تجارت دوجانبه بین پکن و مسکو با پول چین انجام شود. شرکتها و برندهای چینی احتمالا بر بخشهای بزرگی از بازار مصرف روسیه تسلط خواهند داشت و به شرکای کلیدی صنعتی و فناوری روسیه تبدیل خواهند شد. همچنین این احتمال وجود دارد که بخش بزرگی از تجارت روسیه با کشورهای ثالث با واحد پول چین انجام میشود.
با توسعه زیرساختهای لجستیکی مورد انتظار، چین به منبع اصلی کالاهای استراتژیک دست خواهد یافت. چین میتواند این کالاها را با تخفیفهای قابلتوجه تهیه کند زیرا روسیه از بسیاری از بازارهای دیگر منزویشده و چین از ارز خود استفاده خواهد کرد. این بهطور قابلتوجهی توانایی غرب برای اعمال فشار اقتصادی علیه چین را کاهش میدهد.
برخی از شرکتهای چینی در سطح جهانی بهوضوح حضور خود را در روسیه کاهش میدهند زیرا تحریمهای ثانویه میتواند بر فعالیتهای آنها در بازارهای بینالمللی تأثیر بگذارد؛ اما همکاری در بسیاری از زمینهها توسط شرکتهای درجه دوم که از دید جهانی مخفی است، انجام میشود.
ازنظر استراتژیک، این گذار - همراه با تغییرات عمیق داخلی در اقتصاد سیاسی روسیه - روسیه را تا حد زیادی از جنگ اقتصادی مصون داشته است. در آینده قابل پیشبینی، غرب بهجز گزینههای نظامی پرهزینه، هیچ ابزار دیگری برای بازدارندگی روسیه در اروپا نخواهد داشت. بهنوبه خود، این فرصتهای استراتژیک بزرگی را برای چین در اقیانوس آرام فراهم میکند.دو درس بزرگ برای چین در جنگ اوکراین وجود دارد: اول، متحدان ایالاتمتحده و ناتو همیشه سعی خواهند کرد از رویارویی نظامی مستقیم با یک قدرت هستهای بزرگ اجتناب کنند. حتی اگر یک قدرت در آستانه ورود به یک جنگ تمامعیار باشد. دوم، جنگ اقتصادی با روسیه مشکلات قابلتوجهی را برای اقتصادهای غربی ازجمله افزایش فشارهای تورمی و کاهش نرخ رشد ایجاد کرده است. هرگونه اقدام مشابه علیه چین، اقتصادی ده برابر بزرگتر، بخش اعظم اقتصاد جهان را ویران خواهد کرد. این امر هرگونه اقدامی را بسیار بعید میکند.