هرساله با فرارسیدن ایام سوگواری اباعبدالله‌الحسین(ع)، خیل عاشقان حسینی اقدام به برگزاری مجالس ذکر مصیبت، محافل نوحه‌خوانی و سخنرانی می‌کنند تا یاد قیام سیدالشهدا(ع) را زنده نگاه داشته و پس از گذشت قرن‌ها در لبیک به ندای «هَل مِن ناصِر یَنصُرنی» سیدالشهدا(ع) جلوه‌ای دیگر از وفاداری خود را نسبت به سالار شهیدان به جهانیان اعلام کنند.
با این وجود اما و در حالی که در هر کشور، منطقه و حتی هر محله یک شهر عزاداری‌های حسینی متناسب با سنت و آداب و رسوم برپا می‌شود میزان استقبال از هر مجلس با مجلس دیگر متفاوت است و شاید یکی از مهمترین علل این مسأله را بتوان به نوع ارائه محتوا و عزاداری‌هایی مبتنی بر شعور در کنار شور حسینی دانست.
اما فارغ از این مولفه مهم، از جنبه نشر مطالب، سخنرانی‌ها و نوحه‌خوانی‌ها از جمله موارد تأثیرگذار در روزگار کنونی که آن را عصر اطلاعات می نامیم، میزان حضور و ارائه مطالب در سطح فضای مجازی از سوی مادحین و سخنرانان در انواع و اقسام شبکه های اجتماعی و به ویژه اینستاگرام است. اینستاگرام به دلیل دارا بودن قابلیت‌های مختلف، تقریباً با اقبال بیشتری از سوی مخاطبان فضای مجازی مواجه شده است، در نتیجه شاهد هستیم که با توجه به این مسأله عموم سخنرانان و مداحان یا خودشان صفحات رسمی در اینستاگرام دارند و یا هوادارانشان برای آنها صفحه ایجاد کرد و مطالب، سخنرانی ها و مداحی‌های آنها را از این طریق با علاقه مندان به اشتراک می گذارند.
می توان گفت امروز شاهد شکل گیری فرم جدیدی از ارائه و ترویج فرهنگ حسینی در جامعه از معبر فضای مجازی هستیم.
در این راستا پایگاه داده‌های فرهنگی-دینی «بینا» به عنوان مرجع اجرایی پیمایش و افکارسنجی در سازمان تبلیغات اسلامی، حضور رسانه‌ای مادحین وسخنرانان در محرم ۱۴۴۱ را در شبکه اجتماعی اینستاگرام رصد کرده و گزارشی از آن ارائه کرده است. در این گزارش تمامی ویدئوهای تک یا چندگانه منتشر شده در صفحات رسمی مداحان، صفحات رسمی هیئات مربوطه، صفحات هواداران و صفحات مرجع توزیع محتوای مداحی در بستر این شبکه از بازه زمانی ۸ تا ۲۹ شهریور بررسی شده است؛ همچنین ویدئوهای تک یا چندگانه سخنرانان، عکس‌نوشته‌ها و صوت‌های منتشر شده در صفحات رسمی سخنرانان و صفحات طرفداران در بازه زمانی ۸ شهریور تا ۵ مهر در شبکه اینستاگرام رصد و تحلیل شده است.
تعداد دنبال‌کنندگان صفحات رسمی مادحین پرطرفدار/ میثم مطیعی در صدر
بر پایه گزارش پایگاه داده‌های فرهنگی-دینی «بینا»، تعداد دنبال‌کنندگان صفحات رسمی مادحین پرطرفدار در اینستاگرام به ترتیب به این شرح اعلام شده است: «میثم مطیعی» با ۸۹۴ هزار دنبال‌کننده، «مجید بنی فاطمه» با ۸۴۴ هزار و ۴۲۱ دنبال‌کننده، «مهدی رسولی» با ۳۸۷ هزار و ۴۴ دنبال‌کننده، «منصور ارضی» با ۳۸۱ هزار و ۸۰۰ دنبال‌کننده، «عبدالرضا هلالی» با ۳۴۶ هزار و ۴۶۸ دنبال‌کننده، «حمید علیمی» با ۳۱۲ هزار ۸۹۳ دنبال‌کننده، «سید رضا نریمانی» با ۲۸۱ هزار و ۹۴۰ دنبال‌کننده، «حیدر خمسه» با ۲۵۴ هزار و ۲۲۸ دنبال‌کننده، «نریمان پناهی» با ۲۴۲ هزار ۸۶۴ دنبال‌کننده، «حسین سیب‌سرخی» با ۲۴۱ هزار و ۴۹۶ دنبال‌کننده، «جواد مقدم» با ۲۳۵ هزار و ۸۲۶ دنبال‌کننده، «حسین طاهری» با ۲۳۱ هزار و ۵۳۱ دنبال‌کننده، «محمود کریمی» با ۲۲۸ هزار و ۱۴۱ دنبال‌کننده، «حسین عینی‌فرد» با ۲۰۲ هزار و ۸۰۳ دنبال‌کننده، «حسن خلج» با ۱۹۶ هزار و ۸۴۹ دنبال‌کننده، «محمدحسین پویانفر» با ۱۸۹ هزار و ۳۷۳ دنبال‌کننده، «محمدحسین حدادیان» با ۱۸۷ هزار و ۵۶۱ دنبال‌کننده، «محمد فصولی» با ۱۷۲ هزار ۶۳ دنبال‌کننده، «روح‌الله بهمنی» با ۱۶۰ هزار ۴۶۱ دنبال‌کننده، «نادر جوادی» ۱۳۲ هزار و ۲۷ دنبال‌کننده، «امیر کرمانشاهی» با ۱۳۰ هزار و ۳۳۲ دنبال‌کننده. با این وصف و در مجموع آمار دنبال‌کنندگان صفحات مادحین پرطرفدار در شبکه اجتماعی اینستاگرام به عدد شش میلیون و ۲۵۴ هزار و ۱۱۱ در ایام سوگواری اباعبدالله در سال جاری رسید.
محمود کریمی، رتبه نخست تعداد بازدید ها
از سوی دیگر در رصد نموداریِ تعداد بازدیدها از تک‌ویدئوهای مادحین در صفحات رسمی و سایر صفحات به ترتیب فراوانی، «محمود کریمی» در رتبه نخست و در ادامه «حمید علیمی»، «جواد مقدم»، «نادر جوادی»، «مجید بنی‌فاطمه»، «عبدالرضا هلالی»، «مهدی رسولی»، «محمدحسین پویانفر»، «حسین سیب‌سرخی»، «سیدرضا نریمانی»، «محمدحسین حدادیان»، «حسین عینی‌فرد»، «حیدر خمسه»، «حسین طاهری»، «میثم مطیعی»، «حسن خلج»، «نریمان پناهی»، «روح‌الله پناهی»،«منصور ارضی»،«امیر کرمانشاهی»،«محمد فصولی» در نمودار قرار گرفتند.
همچنین نمودار تعداد بازدید از تک‌ویدئوهای مادحین در صفحات رسمی و غیررسمی نیز به ترتیب فراوانی به این شرح است: «حسین سیب‌سرخی» در رتبه اول و در ادامه «عبدالرضا هلالی»، «نریمان پناهی»، «حسین طاهری»، «منصور ارضی»، «میثم مطیعی»، «مجید بنی فاطمه»، «روح‌الله بهمنی»، «محمود کریمی»، «حمید علیمی»، «حسن خلج»، «محمدحسین پویانفر»،«جواد مقدم»، «نادر جوادی»، «حسین عینی‌فرد»، «سیدرضا نریمانی»، «محمدحسین حدادیان»،««حیدر خمسه»، «مهدی رسولی»، «محمد فصولی»، «امیر کرمانشاهی».
اما نمودار آمار کیفیت مشاهده تک‌ویدئوهای منتشر شده که فقط در صفحات رسمی مادحین بر اساس (تقسیم بازدید بر تعداد تک‌ویدئوها) تهیه شده به ترتیب فراوانی به این شرح است: «مجید بنی فاطمه»، «محمدحسین پویانفر»، «نریمان پناهی»، «محمدحسین حدادیان»، «میثم مطیعی»، «حیدر خمسه»، «حمید علیمی»، «محمود کریمی»، «حسین عینی‌فرد»، «مهدی رسولی»، «سیدرضا نریمانی»، «نادر جوادی»، «روح الله بهمنی»، «جواد مقدم»، «حسین سیب‌سرخی»، «امیر کرمانشاهی»، «منصور ارضی»، «حسن خلج»، «محمد فصولی»، «عبدالرضا هلالی»، «حسین طاهری».
این گزارش می‌افزاید: نمودار تعداد کل لایک (پسند) تخصیص‌یافته به ویدئوهای چندگانه در صفحات رسمی و غیر رسمی مادحین به ترتیب فراوانی به این شرح است: «مجید بنی فاطمه»، «مهدی رسولی»، «محمود کریمی»، «میثم مطیعی»، «حمید علیمی»، «جواد مقدم»، «حسین طاهری»، «محمدحسین پویانفر»، «حسین سیب‌سرخی»، «عبدالرضا هلالی»، «محمدحسین حدادیان»، «نادر جوادی»، «نریمان پناهی»، «منصور ارضی»، «حسین عینی‌فرد»، «سیدرضا نریمانی»، «امیر کرمانشاهی»، «روح‌الله بهمنی»، «حیدر خمسه»، «حسن خلج»، «محمد فصولی».
همچنین آمار نمودار بر اساس تعداد ویدئوهای چندگانه منتشر شده در صفحات رسمی و سیار صفحات مجازی نیز به ترتیب فراوانی به این قرار اعلام شد: «مجید بنی فاطمه»، «محمود کریمی»، «مهدی رسولی»، «حمید علیمی»، «محمدحسین پویانفر»، «جواد مقدم»، «امیر کرمانشاهی»، «حسین طاهری»، «عبدالرضا هلالی»، «حسین سیب‌سرخی»، «میثم مطیعی»، «حسین عینی‌فرد»، «محمدحسین حدادیان»،«نادر جوادی»، «منصور ارضی»، «روح‌الله بهمنی»، «نریمان پناهی»، «سیدرضا نریمانی»، «حیدر خمسه»، «حسن خلج»، «محمد فصولی».
اما در ادامه گزارش ارایه شده از سوی پایگاه داده‌های فرهنگی-دینی «بینا»، نمودار کیفیت اقبال به ویدئوهای چندگانه منتشر شده در صفحات رسمی مادحین، بر پایه (تقسیم لایک بر تعداد پسندهای دارای ویدئوهای چندگانه» به ترتیب فراوانی اسامی این مداحان به این شرح اعلام شده است: «مجید بنی فاطمه»، «عبدالرضا هلالی»، «میثم مطیعی»، «حمید علیمی»، «حسین طاهری»، «محمدحسین پویانفر»، «سیدرضا نریمانی»، «مهدی رسولی»، «محمدحسین حدادیان»، «حسین سیب‌سرخی»، «محمود کریمی»، «منصور ارضی»، «نادر جوادی»، «امیر کرمانشاهی»، «حیدر خمسه»، «نریمان پناهی»، «جواد مقدم»، «حسین عینی‌فرد»، «حسن خلج»، «محمد فصولی»، «روح الله بهمنی».
بنابراین در مجموع در مورد رصد مادحین در شبکه اجتماعی اینستاگرام، مجموع دنبال‌کننده‌ها به شش میلیون و ۲۵۴ هزار و ۱۱۱، مجموع بازدید از تک‌ویدئوها به رقم ۳۵ میلیون و ۴۶۰ هزار و ۴۴۹، مجموع لایک ویدئوهای چندگانه ۵ میلیون و ۷۶۴ هزار و ۸۹۷، مجموع پست ها دو هزار و ۷۵۹ عدد، در ایام سوگواری اباعبدالله در بازه زمانی یاد شده رسیده است.
تعداد دنبال‌کنندگان صفحات رسمی سخنرانان پرطرفدار
اما جدول تعداد دنبال‌کنندگان صفحات رسمی سخنرانان پرطرفدار نیز آمار جالبی دارد، از جمله اینکه به ترتیب فراوانی «سید حسن آقامیری» با دو میلیون و ۱۰۱ هزار و ۸۷۸ نفر دنبال‌کننده، «علیرضا پناهیان» ۹۰۱ هزار و ۵۲ دنبال‌کننده، «مهدی دانشمند» ۸۶۰ هزار و ۳۴ نفر، «علی اکبر رائفی پور» با ۸۳۶ هزار و ۷۳۹ دنبال‌کننده، «حسین انصاریان» ۴۳۲ هزار و ۶۶۱ دنبال‌کننده، «شهاب مرادی» با ۴۰۰هزار و ۵۷۳ دنبال‌کننده، «مسعود عالی» با ۲۲۶ هزار و ۵۸۰ دنبال‌کننده، «احسان بی آزار تهرانی» با ۱۳۸ هزار و ۶۸۰ دنبال‌کننده، «سید عباس موسوی مطلق» با ۱۰۸ هزار و ۲۱۶ دنبال‌کننده، «سید محمدباقر علوی تهرانی» با ۱۰۵ هزار ۳۰۶ دنبال‌کننده، «محمدعلی جاودان» ۹۷۰ هزار و ۲۶ دنبال‌کننده، «غلامرضا قاسمیان» با ۷۴ هزار ۲۱۴ دنبال‌کننده، «سید حسین مومنی» با ۶۹ هزار و ۵۳۷ دنبال‌کننده در شبکه اجتماعی اینستاگرام حضور دارند، آمار دنبال‌کنندگان این سخنرانان در مجموع به ۶ میلیون و ۳۵۲ هزار و ۴۹۶ می رسد.
در این بین اما برخی از سخنرانان در شبکه اجتماعی اینستاگرام دارای بیش از نیم‌میلیون دنبال‌کننده در صفحات رسمی و صفحات هواداری هستند که بر این اساس به ترتیب فراوانی «حسن آقامیری»، «علیرضا پناهیان»، «مهدی دانشمند»، «علی اکبر رائفی پور» در صفحات اصلی و در صفحات فرعی به ترتیب فراوانی «پناهیان»، «رائفی پور»، «آقامیری» و «دانشمند» بیشترین آمار را دارند. همچنین در رصد صفحات این سخنرانان که بیش از نیم میلیون دنبال‌کننده در مجموع صفحات رسمی و هواداری دارند به ترتیب فراوانی نخست «حسن آقامیری» و در ادامه «علیرضا پناهیان»، «مهدی دانشمند»، «علی‌اکبر رائفی پور» قرار گرفته اند. از سوی دیگر کل پست‌های درج شده این سخنرانان در صفحات رسمی و هواداری به ترتیب فراوانی به این شرح است: نخست صفحه فرعی حجت الاسلام پناهیان، در ادامه صفحه فرعی علی اکبر رائفی پور، صفحه فرعی حجت الاسلام دانشمند و در ادامه صفحه اصلی حجت الاسلام پناهیان، صفحه اصلی علی اکبر رائفی پور، صفحه اصلی حجت الاسلام دانشمند، صفحه فرعی و صفحه اصلی حسن آقامیری.
بر پایه این گزارش، مجموع بازدیدها از تک ویدئوها در صفحات رسمی این سخنرانان که بیش از نیم میلیون دنبال کننده در صفحات شبکه اجتماعی اینستاگرام داشتند به ترتیب فراوانی به این شرح است: حسن آقامیری، مهدی دانشمند، علیرضا پناهیان، حسین انصاریان، احسان بی آزار تهرانی، شهاب مرادی، علوی تهرانی، سید حسین مومنی، غلامرضا قاسمیان، سید عباس موسوی مطلق، محمدعلی جاودان، علی اکبر رائفی پور، مسعود عالی.
این گزارش می افزاید: بر اساس رصد انجام شده از سوی پایگاه داده‌های فرهنگی-دینی «بینا» فعالیت های صفحات این سخنرانان در شبکه اجتماعی اینستاگرام، بر اساس متوسط شدت بحث حول هر پست تک‌ویدئو (تقسیم تعداد کل نظرات بر تعداد کل بازدیدها در صفحه رسمی) به ترتیب فراوانی در نمودار به این شرح است: احسان بی آزار تهرانی، علیرضا پناهیان، شهاب مرادی، حسن آقامیری، سید حسین مومنی، غلامرضا قاسمیان، حسین انصاریان، علوی تهرانی، جاودان، مهدی دانشمند، علی اکبر رائفی پور و مسعود عالی.
همچنین مجموع کل نظرات زیر پست‌های درج شده در صفحات رسمی اینستاگرام این سخنرانان نیز به ترتیب فراوانی به این شرح است: حسن آقامیری، علی‌اکبر رائفی‌پور، علیرضا پناهیان، مهدی دانشمند، مسعود عالی، حسین انصاریان، احسان بی آزار تهرانی، شهاب مرادی، علوی تهرانی، سید حسین مومنی، عباس موسوی مطلق، غلامرضا قاسمیان، محمدعلی جاودان.
از سوی دیگر آمار کلی صفحات اینستاگرام این سخنرانان (با احتساب هواداران چهار سخنران اول) به این شرح است که از میان مجموع دنبال‌کننده‌ها به تعداد شش میلیون و ۳۵۲ هزار و ۴۹۶ و ۳۷۶ پست در این صفحات، مجموع لایک‌های ویدئوهای چندگانه به دو میلیون و ۱۰۸ هزار و ۵۵۰ لایک و مجموع بازدید از تک‌ویدئوها به ۱۰ میلیون و ۲۴۱ هزار و ۵۵۰ رسیده است.
اما یکی از نکات قابل توجه در این رصد و آنچه که پایگاه داده‌های فرهنگی-دینی «بینا» به عنوان مرجع اجرای پیمایش و ا فکارسنجی در سازمان تبلیغات اسلامی در بازه زمانی مرداد ماه سال جاری انجام داده است، پژوهشی با عنوان «بررسی نگرش های فرهنگی، دینی، سیاسی ایرانیان ارایه شده است. برخی پرسش‌های این پژوهش درباره مداحان و سخنرانان معروف طرح شده است که در ادامه این گزارش نتیجه آن را می خوانید.
در رصد مادحین و سخنرانان محبوبیت سید حسن آقامیری در میان مردم به این شرح است که ۱۷ درصد خود را تاحدی بی علاقه و خیلی بی علاقه نسبت به این سخنران دانسته اند، ۳۱ درصد تا حدی علاقه مند و بسیار علاقه مند و ۵۲ درصد عنوان کردند که وی را نمی شناسند.
این نظرسنجی آماری در مورد میثم مطیعی به این شرح است که ۲۳ درصد خود را تا حدی بی علاقه و کلا بی علاقه نسبت به او دانسته اند، ۴۰ درصد تا حدی علاقه مند و خیلی علاقه مند و ۳۷ درصد عنوان کردند که وی را نمی شناسند.
اما حجت الاسلام علیرضا پناهیان که از نظر محبوبیت در این رصد چنین آماری در مورد وی ارایه شده است، ۱۸ درصد تا حدی بی علاقه و خیلی بی علاقه، ۶۴ درصد تا حدی علاقه مند و بسیار علاقه مند، ۱۸ درصد نیز عنوان کردند که او را نمی شناسند.
همچنین درصد محبوبیت حجت الاسلام حامد کاشانی در میان مردم به این شرح است: ۱۵ درصد عنوان کردند که تا حدی بی علاقه و بسیار بی علاقه ام، ۲۵ درصد عنوان کردند تا حدی علاقه مند و بسیار علاقه مند هستم و ۶۰ درصد عنوان کردند که وی را نمی شناسند.
همچنین در این رصد، علی اکبر رائفی پور از نظر محبوبیت این آمار را کسب کرده است که ۱۷ درصد خود را تا حدی بی علاقه و بسیار بی علاقه عنوان کردند، ۳۱ درصد عنوان کردند که تا حدی علاقه دارند و یا بسیار علاقه مند هستند و ۵۲ درصد عنوان کردند که او را نمی شناسند.
اما شاید در این گزارش ذکر چند نکته از اهمیت وافری داشته باشد از جمله اینکه کمبود بازدید مطالب مربوط به حجج الاسلام جاودان، علوی تهرانی و قاسمیان احتمالا به دلیل محتوای بیانات نخبگانی این استادان اخلاق است در نتیجه مخاطبان آنها عموما نخبگان هستند چراکه مطالب این سخنرانان به دلیل طرح بحث های تخصصی، با اقبال قشر نخبه جامعه همراه است.
از سوی دیگر میزان دیده شدن سخنرانی ها به طور کلی حدود یک چهارم مداحان است که آماری قابل تاملی به شمار می آید، از سوی دیگر مطالب حجت‌الاسلام پناهیان و علی‌اکبر رائفی پور به دلیل وجود بدنه فعال بازنشر بالایی دارند در حالی این مساله در مورد صفحات حسن آقامیری و حجت الاسلام دانشمند بیشتر بر عهده صفحات رسمی این سخنرانان است، ضمن اینکه صفحه حسن آقامیری در اینستاگرام تعداد ویدئوی بسیاری را بارگذاری می کند اما تعداد ویدئوهای یک دقیقه ای حجت الاسلام پناهیان بسیار اندک است که این خود در پایین بودن بازدیدها بسیار موثر است.
لازم به ذکر است که در تحلیل آماری فوق صرفاً به فعالیت های مادحین و سخنرانان در شبکه اینستاگرام اکتفا شده است و سایر فضاهایی که به نشر آثار مادحین و سخنرانان مذهبی می پردازند، مورد بررسی آماری قرار نگرفته است.
