معرفی کامل رشته مهندسی کشاورزی + گرایش ها، بازار کار و درآمد

رشته مهندسی کشاورزی چیست؟

مهندسی کشاورزی (به انگلیسی: Agricultural engineering) مجموعهٔ علوم در ارتباط با کشاورزی است. در واقع عبارت است از تلفیق فناوری علوم مهندسی و تولید و پرورش کشاورزی است. مهندسی کشاورزی ترکیبی از رشته های زیست شناسی گیاهی (گیاه شناسی) زیست شناسی جانوری، مکانیک، عمران، برق، هواشناسی و مواد شیمیایی است[و از دانش و اصول مهندسی کشاورزی برای ساخت ماشین آلات کاربردی در این زمینه استفاده شده است.

ماهیت رشته مهندسی کشاورزی به گونه ای است که ارتباط زیادی با طبیعت دارد پس لازمه ی ورود به این رشته علاقه به طبیعت و کار کردن در فضای باز است. رشته ی مهندسی کشاورزی یک رشته ی پویا و زنده است که تمام گرایش های آن چه به صورت مستقیم چه غیر مستقیم با طبیعت، خاک و گیاه سر و کار دارد.کار در این رشته اغلب به صورت تمام وقت است چرا که کار در طبیعت زمان خاصی ندارد و در مواقع لزوم هر ساعتی از شبانه روز که باشد باید مشغول به کار شوید.

کارشناسی رشته مهندسی کشاورزی در یک نگاه

در جدول و کردار زیر به اجمال رشته مهندسی کشاورزی را بررسی می‌کنیم.

دروس کاربردی دوره دبیرستان برای رشته مهندسی کشاورزی

تحصیل این رشته در دانشگاه از طریق رشته های دبیرستانی ریاضی و تجربی امکان پذیر است. امکان شرکت در ۷ گرایش از این رشته برای داوطلبان گروه علوم تجربی و ۵ گرایش برای داوطلبان گروه علوم ریاضی و فنی وجود دارد.

ضریب دروس برای داوطلبان گروه تجربی به صورت زیر است:

• دروس ریاضی ضریب ۳
• زیست شناسی ضریب ۲
• فیزیک ضریب ۲
• شیمی ضریب ۲
• زمین شناسی ضریب ۱

برای داوطلبان گروه علوم ریاضی و فنی ضریب دروس به شرح زیر است:

• ریاضی ضریب ۴
• فیزیک ضریب ۳
• شیمی ضریب ۲

طول دوره کارشناسی رشته مهندسی کشاورزی،

طول دوره کارشناسی همه گرایش های کشاورزی ۴ سال است و فراگیران همه گرایش های تحصیلی 140 واحد درس سپری خواهند کرد که طی آن دانشجویان همه گرایش ها 22 واحد دروس عمومی را می‌گذرانند. بسته به گرایش، بین 18 تا 25 واحد دروس علوم پایه، 80 تا 90 واحد تخصصی و 8تا 12 واحد اختیاری را سپری خواهند کرد.

گرایش های رشته مهندسی کشاورزی برای ادامه تحصیل چه هستند؟

طبق آخرین تغییرات مصوب در وزارت علوم، گروه کشاورزی دارای 12 گرایش به شرح زیر است:

1. گرایش اقتصاد کشاورزی: کاربرد علم اقتصاد و تئوری های اقتصادی در حوزه تولید و توزیع محصولات و خدمات کشاورزی.
2. گرایش ترویج و آموزش کشاورزی پایدار: کسب مهارت های لازم نظری و عملی ترویج و آموزش کشاورزی جهت افزایش کمی و کیفی آگاهی روستاییان، عشایر، دانش آموزان و مصرف کنندگان کشاورزی.
3. گرایش علوم دامی: مطالعه بیولوژی حیوانات تحت کنترل انسان اعم از حیوانات مزرعه ای و همراه در زمینه های تغذیه، ژنتیک و اصلاح نژاد، فیزیولوژی، بهداشت، رفتارشناسی، مدیریت، تجهیزات و جایگاه ها به منظور بالا بردن تولید اقتصادی آنها.
4. گرایش گیاه پزشکی: مجموعه اطلاعات از علوم و تکنولوژی در زمینه های شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی و اصول و روش های مبارزه با آن ها.
5. گرایش علوم و مهندسی آب: کسب دانش پایه آب و دانش تخصصی در یکی از زمینه های تخصصی هواشناسی کشاورزی، آب کشاورزی، سازه های آبی، مهندسی زهکشی و
6. گرایش علوم و مهندسی باغبانی: دانش، فن و هنر تولید، پرورش، اصلاح و بازاررسانی گیاهان و محصولات باغبانی اعم از میوه، سبزی، گل و گیاه زینتی، گیاهان دارویی و ادویه ای.
7. گرایش علوم و مهندسی صنایع غذایی: نگهداری، تبدیل و حفظ کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محصولات غذایی با منشا گیاهی، دامی و دریایی.
8. گرایش علوم و مهندسی خاک: مطالعه تغییرات مکانی خاک ها، رده بندی و تهیه نقشه خاک، تعیین پتانسیل های ذاتی و تناسب اراضی، ارزیابی و اصلاح اراضی و مدیریت پایدار خاک.
9. گرایش مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی: بکارگیری اصول علوم زراعی و ژنتیک در تولید محصولات غذایی با توجه به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست.
10. گرایش مهندسی ماشین های صنایع غذایی: کسب علوم و فنون لازم مربوط به ساخت، تحقیق و توسعه در زمینه های ماشین ها و کارخانه های صنایع غذایی و فراوری محصولات کشاورزی.
11. گرایش مهندسی مکانیزاسیون کشاورزی: مطالعه مسائل مربوط به ماشینی کردن کشاورزی و مدیریت مناسب برای افزایش درآمد و کاهش هزینه ها.
12. گرایش مهندسی مکانیک بیوسیستم: کسب علوم و فناوری های نوین در زمینه طراحی و سازگار کردن ماشین های کشاورزی، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در صنعت کشاورزی و فناوری پس از برداشت.

فارغ التحصیل رشته مهندسی کشاورزی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

در حال حاضر فارغ التحصیلان مهندسی کشاورزی با توجه به گرایش خود می‌توانند در بخش خصوصی، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، شهرداری ها، مهندسین مشاور آب و خاک، گلخانه ها، مزارع و پیمانکاری های مختلف کار کنند. همچنین فارغ التحصیلان همه گرایش ها می‌توانند به عنوان کارشناس و مدرس در مراکز آموزش کشاورزی و واحدهای تحقیقات کشاورزی فعالیت کنند. در ادامه، مشاغل مربوط هر گرایش به طور مختصر ذکر شده است.

• فارغ التحصیل اقتصاد کشاورزی می‌تواند به عنوان کارشناس در تحلیل و ارزیابی طرح های کشاورزی و منابع طبیعی، برنامه ریزی های توسعه کشاورزی، فعالیت کند. همچنین می‌تواند به عنوان مدیر یا مجری واحدهای تولیدی دولتی و خصوصی و کمک ناظر اقتصادی طرح ها و برنامه های کشاورزی فعالیت کند.
• فارغ التحصیل ترویج و آموزش کشاوری پایدار می‌تواند به عنوان کارشناس ترویج و مروج ترویج در مراکز خدمات کشاورزی و ادارات استانی فعالیت کند یا به عنوان کارشناس آموزش و آموزشگر مراکز آموزش و دبیرستان های کشاورزی به فعالیت بپردازد. همچنین می‌تواند مراکز ارائه خدمات مشاوره ای، فنی و مهندسی کشاورزی را راه اندازی کنند.
• فارغ التحصیل علوم دامی می‌تواند به عنوان کارشناس در زمینه های مختلف تولید، آموزش و پژوهش، برنامه ریزی های منطقه ای و ملی، مدیر و مجری واحدها و سامانه های تولیدی خصوصی (دامداری، مرغداری، زنبورداری و …) و همچنین به عنوان کارشناس و مدیر دستگاه های اداری مرتبط با بخش دامپروری خدمت کند.
• فارغ التحصیل گیاه پزشکی به عنوان کارشناس اجرایی تحقیقات در مراکز پژوهشی کشاورزی، مسئول فنی کلینیک های گیاه پزشکی و مدیر و مجری امور حفظ نباتات در موسسات دولتی و خصوصی بخش کشاورزی می‌تواند مشغول به کار شود.
• فارغ التحصیل علوم و مهندسی باغبانی به عنوان کارشناس متخصص در زمینه های مختلف باغبانی در گلخانه ها، پارک ها، باغات و… فعالیت می‌کند یا می‌تواند مدیر واحدهای تولیدکننده محصولات متنوع باغبانی باشد.
• فارغ التحصیل علوم و مهندسی صنایع غذایی به عنوان مدیر واحدهای صنعتی موادغذایی، مسئول فنی واحدهای صنایع غذایی، مدیر کنترل کیفیت واحدهای صنایع غذایی، کارشناس متخصص در امر طراحی واحدهای صنعتی و نیمه صنعتی صنایع غذایی، کارشناس موسسات دولتی استاندارد و نظارت بر مواد غذایی فعالیت خواهد داشت.
• فارغ التحصیل علوم و مهندسی خاک می‌تواند در آزمایشگاه های خاک شناسی و امور مربوط به اصلاح اراضی خدمت کند.
• فارغ التحصیل مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی می‌تواند به عنوان مدیر یا مجری واحدهای تولیدی دولتی و خصوصی کشاورزی، کارشناس متخصص در زمینه های مختلف تولیدی و به نژادی در سازمان های خصوصی و دولتی، مزارع و کشت و صنعت ها فعالیت کند.
• فارغ التحصیل مهندسی ماشین های صنایع غذایی می‌تواند به عنوان کارشناس متخصص در طراحی تجهیزات و ماشین های فرآوری موادغذایی و مسئول فنی خطوط و کارخانه های تولید مواد غذایی در کارخانه های صنایع غذایی و مجتمع های صنایع تبدیلی و فراوری محصولات کشاورزی فعالیت کند.
• فارغ التحصیلان مهندسی مکانیزاسون و مهندسی مکانیک بیوسیستم می‌توانند به عنوان کارشناس متخصص در طراحی ماشین های کشاورزی در کارخانه ها و کارگاه های تولید و ساخت تراکتور، ماشین ها و ادوات کشاورزی، کارشناس تعمیر و نگهداری تجهیزات در کشت و صنعت ها، کارشناس متخصص در طراحی و توسعه سامانه های انرژی های تجدیدپذیر، کارشناس طراحی سامانه های بهره برداری از انرژی های تجدیدپذیر، کارشناس متخصص در طراحی تجهیزات و ماشین های صنایع غذایی و فراوری محصولات کشاورزی، مسئول فنی خطوط و همچنین در کارخانه های صنایع غذایی و فرآوری محصولات کشاورزی فعالیت کنند.

ادامه تحصیل در رشته مهندسی کشاورزی

امکان تحصیل در این رشته در در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز وجود دارد.

گرایش های دکترا در رشته ی مهندسی کشاورزی شامل:

• احیای اکوسیستم
• اقتصاد کشاورزی در ۴ گرایش
• اگرواکولوژی
• اگروتکنولوژی در ۴ گرایش
• بیماری شناسی گیاهی
• بیوتکنولوژی کشاورزی
• ترویج و آموزش کشاورزی پایدار در ۲ گرایش
• توسعه کشاورزی
• حشره شناسی کشاورزی
• علوم دامی در ۴ گرایش
• علوم و مهندسی آب در ۸ گرایش
• علوم و مهندسی باغبانی در ۲ گرایش
• علوم و مهندسی صنایع غذایی در ۴ گرایش
• مدیریت حاصلخیزی و زیست فناوری خاک در ۲ گرایش
• مدیریت منابع خاک در ۲ گرایش
• مهندسی مکانیزاسیون کشاورزی در ۳ گرایش
• مهندسی مکانیک بیوسیستم در ۳ گرایش
• ژنتیک و به نژادی گیاهی

گرایش های مختلف مهندسی کشاورزی

رشته مهندسی کشاورزی در رشته ریاضی فیزیک دارای سه گرایش مختلف است که دانشجویان می‌توانند با توجه به علاقه هر کدام را برای تحصیل انتخاب کنند.

گرایش آب

گرایش آب از مهندسی کشاورزی در ارتباط با آب است و کسانی که در این گرایش تحصیل می‌کنند با ویژگی های مختلف و نحوه به دست آوردن آن و شیوه انتقال و مصرف و روش های مختلف آشنا می‌شود. افرادی که در این گرایش تحصیل می‌کنند برای به دست آوردن آمادگی بیشتر و افزایش سطح آگاهی درس های مثل زمین شناسی، خاک شناسی، گیاه شناسی، طراحی سیستم و ساخت تجهیزات مکانیزه آبیاری را می‌آموزند.

بخاطر کمبود منابع آبی این گرایش هم اکنون لز مهم ترین زیر مجموعه های علم کشاورزی در دنیا به ویژه در کشور ما است زیرا بطور جدی با مشکل کمبود منابع آب روبرو هستیم. افرادی که در این رشته تحصیل می‌کنند باید به صورت دائم اقدام به تحقیقات مختلف برای افزایش راندمان محصولات کشاورزی با ارائه روش های نوین آبیاری کنند.

دروس تخصصی گرایش آب

استاتیک، مقاومت مصالح، هیدرولیک، نقشه برداری، طراحی سیستم های آبیاری، اصول زهکشی، هیدرولوژی آب های سطحی، آب های زیرزمینی، مهندسی زهکشی، پمپاژ و ایستگاه های پمپاژ، تأمین آب شرب روستاها، مصالح و روش های ساختمانی، هیدرولیک انهار، طراحی ساختمان های انتقال آب، حفاظت آب و خاک، اقتصاد مهندسی.

گرایش اقتصاد کشاورزی

گرایش اقتصاد کشاورزی از رشته مهندسی کشاورزی است که هدفش تربیت کردن افراد متخصص است که بتوانند علم اقتصاد را یاد بگیرند و در زمینه کشاورزی آنرا به کار ببرند. این گرایش به دانشجویان یاد می‌دهد که بتوانند از منابع موجود بیشترین استفاده را از نظر اقتصادی ببرند. در واقع اقتصاد کشاورزی کمک می‌کند که با استفاده از کود، آب، خاک، بذر و دیگر مواد بتوانیم راندمان کار را بالا ببریم.

گرایش اقتصاد کشاورزی در مباحث کلان اقتصادی کشور در حوزه کشاورزی هم فعالیت میکند و با ارائه راه کارهای مؤثر سیاست های دولت و مسئولین را به سمت بهینه کردن صنعت کشاورزی کشور میبرد. یکی از گرایش های مهم رشته اقتصاد هم کشاورزی است که با این گرایش متفاوت است و دانشجویانی که در آن رشته تحصیل می‌کنند اطلاعات زیادی در زمینه کشاورزی نداشته و بیشتر در حوزه اقتصاد آموزش می‌بینند.

گرایش ماشین آلات کشاورزی

در حال حاضر کشاورزی به سمت صنعتی شدن و پیشرفته شدن می‌رود و برای به دست آوردن موفقیت و بالا بردن راندمان در این حوزه باید از ماشین آلات و تجهیزات مختلف استفاده کرد. به همین علت گرایش ماشین آلات کشاورزی در رشته مهندسی کشاورزی به انجام این کار می‌پردازد که با ارایه تجهیزات جدید قدم های بزرگی برای بهبود وضعیت کشاورزی برمیدارد.

دانشجویان این رشته در کنار دروس رشته کشاورزی، دروس رشته مکانیک و برق را هم می‌خوانند و با ساختار تجهیزات مختلف کشاورزی آشنا می‌شوند. دانشجویان می‌توانند بعد از فارغ التحصیلی اقدام به طراحی و ساخت تجهیزات مختلف کشاورزی برای آسان تر و بهینه کردن این صنعت کنند.

بازار کار رشته مهندسی کشاورزی

فارغ التحصیلان رشته ی مهندسی کشاورزی می‌توانند بعد از اتمام تحصیلشان می‌توانند با اجاره ی زمین یا گلخانه به روش مکانیزه و مدرن کشاورزی را آغاز کنند.

یکی از موارد فعالیت کارآفرینی و خود اشتغالی است. افراد خلاق و علاقه مند برای ورود به حوزه ی کارآفرینی کافی است در زمینه تولید محصولات مختلف کشاورزی تحقیق و جست و جو کنند.

اگر فردی نتوانست زمین یا گلخانه ای اجاره کند می‌تواند به عنوان مشاور و کارشناس در مزارع و گلخانه های دیگر فعالیت داشته باشد یا به وزارت جهاد کشاورزی و مراکز وابسته جذب شود.

افرادی که علاقه مند به کار در مراکز دولتی هستند امکان استخدام برای آنها در مراکز آموزشی، پژوهشی و بخش های وابسته به آنها در مراکز استان ها، سایر ادارات دولتی و نیمه دولتی، بخش های غیردولتی مانند آزمایشگاه ها، شرکت های خصوصی کشاورزی و شرکت های بازرگانی وجود دارد.

چه کسانی برای این رشته مناسب هستند؟

کشاورزی شغلی است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم با طبیعت سر و کار دارد. و کسانی که قصد دارند این رشته را مطالعه کنند باید علاقه زیادی به کارهای طبیعی و بیرونی داشته باشند. این افراد نمی‌توانند کل روز را پشت میز بنشینند و بعد از اینکه ساعت کاری تمام شد به خانه برگردند. کشاورزی یک کار زنده به حساب می‌آید و گرایش هایی که به صورت غیر مستقیم هم به کشاورزی مربوط می‌شود باید در زمان های مختلفی در موقعیت واقعی محیط کشاورزی قرار بگیرند

پس مهم ترین عامل در انتخاب این رشته علاقه است. همچنین این افراد باید در دروس ریاضی و فیزیک هم کمی قوی باشد تا بتواند علاوه بر کسب نمره های مناسب در دروس مهندسی قدرت تحلیل و بررسی خود را نیز افزایش دهد.

مزایا و معایب رشته مهندسی کشاورزی

یکی از مزیت های این رشته حضور مهندس کشاورزی در طبیعت است که موجب آرامش و آسایش بیشتر می‌شود و در بسیاری از مواقع از شلوغی ها و هرج و مرج های شهری به دور است. علاوه بر این به دلیل نیاز همیشگی انسان ها به محصولات زراعی و فرآورده های حیوانی، همیشه زمینه اشتغال در این شغل وجود دارد.

بعضی از گرایش های این رشته بازار کار خوبی ندارند و یا شناخته نیستند؛ به همین دلیل افراد بیکار در این گرایش ها زیاد است. همچنین جذب دولتی گرایش های رشته مهندسی کشاورزی در ایران پایین است. یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه کرد، محل زندگی افراد است. به طور قطع افرادی که در شهرهای پررونق کشاورزی و دامداری زندگی می‌کنند، با داشتن مدرک کارشناسی مهندسی کشاورزی وضعیت شغلی یهتری دارند.

دانشگاه های برتر رشته علوم کشاورزی در ایران

دانشگاه تهران – پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس – دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد – دانشکده کشاورزی از بهترین دانشگاه های ارائه دهنده این رشته در ایران هستند.

دیگر دانشگاه های ارائه دهنده این رشته عبارت اند از:

دانشگاه زنجان – دانشکده کشاورزی، دانشگاه سمنان – پردیس دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان – دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم طبیعی گرگان- دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان – دانشکده کشاورزی، دانشگاه مازندران- دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز – دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه – دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان – دانشکده کشاورزی، دانشگاه اراک- دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان – دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی- دانشکده کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان، دانشگاه صنعتی اصفهان – دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه ایلام – دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، دانشگاه رازی کرمانشاه – دانشکده کشاورزی.

ادامه تحصیل و بورسیه خارج از کشور

اگر قصد ادامه تحصیل در رشته مهندسی کشاورزی را دارید خوب است بدانید که این رشته تا مقطع دکترا در ایران تدریس می‌شود و افراد می‌توانند در گرایش های مختلف در این رشته تحصیل کنند که این رشته به خاطر کاربرد زیادش در سراسر دنیا طرفدار دارد و کشورهای زیادی هستند که کشاورزی خود را کاملا صنعتی کردند و دلیل آن کارآمد بودن دانشگاه های آن ها است. شما می‌توانید برای تحصیل در دانشگاه های معتبر بین المللی باید نسبت به تهیه رزومه قوی و مدرک زبان بین المللی مانند آیلتس و تافل اقدام کنید. برای پذیرش آسان تر رزومه شما باید علاوه بر نمره های مناسب در مقطع کارشناسی شامل تجربیات مختلف در علم کشاورزی هم باشید.

درآمد و حقوق

حقوق مهندسی کشاورزی هم مثل خیلی از شغل های دیگر وابسته به شرکتی است که افراد در آن کار می‌کنند. به خاطر تعداد بالای فارغ التحصیلان این رشته و محدود بودن ظرفیت کشور برای جذب این افراد خیلی از کسانی که از این رشته فارغ التحصیل می‌شوند نمی‌توانند جذب بازار کار شوند. ولی یادتان باشد اگر کسی بتواند در روستا یا شهرستان کارآفرینی کند بعد از چند سال می‌تواند درآمد بسیار خوبی داشته باشد.

برای مهندس کشاورزی در سمت مسئول کنترل کیفیت حداقل درآمد 600000 و حداکثر 1210000 تومان و میانگین درآمد ماهیانه 800000 تومان است.

سوالات متداول