برای معلم شدن چه رشته ای باید خواند؟

کسانی که به شغل معلمی علاقه دارند لازم است در مورد شرایط مختلف آن و مراحل استخدامش از پیش زمینه ی اطلاعاتی مطلوبی برخوردار باشند در ادامه با ما همراه باشید،زیرا رشته معلمی را از جهات گوناگونی بررسی کرده ایم.

 معلم کیست؟

در فرهنگ فارسی عمید، معلم را معادل با واژه های مانند : تعلیم دهنده ، آموزاننده و آموزگار آورده است. در لغت نامه دهخدا نیز معلم به معنی آموزاننده، مدرس و آموزگار معنی شده است.   معلم کسی است که براساس توان علمی ویژه ای به استخدام درمی آید تا مقاصد هدایت و راهنمایی تجربه های یادگیری شاگردان را در یک موسسه آموزشی دولتی و غیر دولتی برعهده گیرد.

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل معلمی

برای معلم شدن باید تحصیلات دانشگاهی داشت. داوطلبان شغل معلمی می توانند در دانشگاه های وابسته به وزارت آموزش و پرورش (دانشگاه های فرهنگیان (مراکز تربیت معلم سابق) و شهید رجایی) در رشته مورد علاقه خود تحصیل کنند.
گاهی بر مبنای نیاز موجود، از بین فارغ التحصیلان دانشگاه های دیگر در رشته های مختلف، برای شغل معلمی استخدام صورت می گیرد که این افراد باید دوره های مهارت آموزی لازم را گذرانده و صلاحیت های حرفه ای مورد نیاز را کسب کنند.
برای استخدام در آموزش و پرورش باید از طریق آگهی های استخدامی که انتشار می یابد، با شرایط آن آشنا و بعد اقدام کرد. برای تدریس در مدارس غیر انتفاعی نیز می توان به آنجا مراجعه و درخواست استخدام خود را به مسئولان مدارس ارائه داد.

دانشگاه فرهنگیان و دانشکده تربیت دبیر رجایی از متقاضیان تمامی گروه‌ های آموزشی علوم رياضی ، علوم تجربی ، علوم انسانی ، هنر ، زبان انگليسی و رشته‌ های فنی و حرفه‌ ای اقدام به جذب دانشجو می‌ کنند ، لذا در پاسخ به این سوال که برای معلمی چه رشته ای باید خواند می توان گفت امکان ادامه تحصيل برای تمامی فارغ‌ التحصيلان رشته‌ های مختلف دوره دبيرستان ، در اين دانشگاه‌ ها فراهم است .

در جدول زیر رشته‌ هایی که برای ورود به شغل معلمی در دوران متوسطه در دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی پذیرش دارند به تفکیک رشته‌ های تحصیلی آمده است .

ورود به شغل معلمی با کنکور سراسری

یکی از اصلی‌ ترین راه‌ های ورود به شغل معلمی از طریق ورود به دانشگاه‌ های تخصصی است که به این منظور ایجاد شده است . راه ورود به این دانشگاه‌ ها از طریق کنکور سراسری است . دانشگاه‌ های تخصصی که وظیفه تربیت نیروی انسانی لازم برای ساختار آموزشی کشور را به عهده‌ دارند « دانشگاه فرهنگیان » و « دانشکده تربیت دبیر شهید رجایی تهران » هستند که هرساله از طریق آزمون سراسری از میان متقاضیان ورود به این دانشگاه‌ ها اقدام به جذب دانشجو می‌ کنند . با راه‌اندازی این دو دانشگاه ، مقرر شد تا آموزش‌ و پرورش نيروهای موردنیاز خود را از طريق دانشگاه‌ های فرهنگيان و تربيت دبير شهيد رجايی تأمین کند .

آزمون استخدامی آموزش‌وپرورش

روش دیگر ورود به شغل معلمی و تدریس به این صورت است که فارغ‌ التحصیلان رشته‌ های مختلف ، می‌ توانند با شرکت در آزمون استخدامی آموزش‌ و پرورش و قبولی در آن وارد شغل معلمی شوند . این آزمون که در نیمه دوم سال برگزار می‌ شود از بین فارغ‌ التحصیلان رشته‌ های مختلف که متقاضی ورود به شغل معلمی هستند ، بعد از برگزاری یک آزمون جامع و طی مراحل مصاحبه و تائید صلاحیت علمی و عمومی اقدام به جذب افراد در شغل معلمی می‌ کند .

این افراد بعد از قبولی در تمامی مراحل گزینش و مصاحبه و تائید صلاحیت‌ های عمومی و تخصصی در صورت احراز شرایط لازم پذیرفته می‌ شوند ، افراد پذیرفته‌ شده در این روش ، ملزم به گذراندن یک دوره آموزشی بدو خدمت آشنایی با شغل معلمی و ضوابط و دستور العمل‌ های آن هستند و پس از گذراندن این دوره مشغول به کار می‌ شوند و به استخدام آموزش‌ و پرورش درمی‌ آیند .

رشته های معلمی دانشگاه فرهنگیان برای هر گروه آزمایشی

رشته های معلمی گروه آزمایشی ریاضی :

آموزش ریاضی ، آموزش فیزیک ، آموزش ابتدایی ، آموزش‌ و پرورش کودکان استثنایی ، آموزش تربیت‌ بدنی .

 رشته های معلمی گروه آزمایشی تجربی :

دبیری شیمی ، دبیری زیست‌ شناسی ، آموزش ابتدایی ، آموزش‌ و پرورش کودکان استثنایی ، آموزش تربیت‌ بدنی

 رشته های معلمی گروه آزمایشی انسانی :

آموزش زبان و ادبیات فارسی ، دبیری الهیات و معارف اسلامی ، دبیری تاریخ ، دبیری زبان و ادبیات عربی ، دبیری علوم اجتماعی ، راهنمایی و مشاوره آموزش ابتدایی آموزش‌ و پرورش کودکان استثنایی ، آموزش جغرافیا ، آموزش تربیت‌ بدنی

 رشته معلمی گروه آزمایشی هنر :

آموزش ارتباط تصویری

 رشته معلمی گروه آزمایشی زبان :

تربیت دبیر زبان انگلیسی

رشته های انسانی دانشگاه فرهنگیان

• آموزش زبان و ادبیات فارسی
• دبیری الهیات و معارف اسلامی
• دبیری زبان و ادبیات عربی
• دبیری تاریخ
• دبیری علوم اجتماعی
• راهنمایی و مشاوره
• آموزش ابتدایی
• آموزش و پرورش کودکان استثنایی
• آموزش تربیت بدنی
• آموزش جغرافیا

رشته های ریاضی دانشگاه فرهنگیان

ظرفیت دانشگاه فرهنگیان در کنکور 1400 در گروه علوم ریاضی 3588 نفر بوده است که اسامی رشته ها به شرح زیر هستند :

• آموزش فیزیک
• آموزش ریاضی
• آموزش ابتدایی
• آموزش و پرورش کودکان استثنایی
• آموزش تربیت بدنی
• مهندسي ساخت و توليد
• مهندسي كامپيوتر
• مهندسي معماري
• مهندسي عمران
• مهندسي مكانيك
• مهندسي مواد و متالورژي

رشته های تجربی دانشگاه فرهنگیان

ظرفیت پذیرش دانشگاه فرهنگیان در کنکور تجربی 1400 مجموعا 5039 نفر بوده است که اسامی رشته ها به شرح زیر هستند :

• آموزش زيست شناسی
• آموزش شيمی
• آموزش علوم تجربی
• مهندسي صنايع مبلمان
• آموزش ابتدايی
• آموزش تربيت بدنی
• آموزش كودكان استثنايی
• شيمي محض
• علوم ورزشي

رشته های هنر دانشگاه فرهنگیان

در کنکور هنر تنها دو رشته آموزش هنر و ارتباط تصویری با ظرفیت پذیرش 505 نفر در دانشگاه های فرهنگیان ارائه می شود

• آموزش هنر
• ارتباط تصویری

رشته های زبان دانشگاه فرهنگیان

رشته آموزش زبان انگلیسی ، تنها رشته تحصیلی گروه آزمایشی زبان در دانشگاه فرهنگیان است که مجموعا1016 نفر ظرفیت پذیرش دارد.

• آموزش زبان انگلیسی

برای ورود به رشته های دانشگاه فرهنگیان در هر گروه آزمایشی ، باید ثبت نام و انتخاب رشته همان گروه آزمایشی را انجام دهید همچنین در مرحله آزمون سراسری می بایست تراز بالای 6500 را در زیر گروه مربوطه کسب کنید و پس از آن در مرحله مصاحبه نیز شرکت نمایید تا گزینش شما قطعی شود

شرایط ورود به دانشگاه فرهنگیان

برای ورود به دانشگاه فرهنگیان از طریق کنکور سراسری شرایطی مد نظر است که داوطلب باید تمام شرایط را داشته باشد. اولین شرط ، شرکت در آزمون سراسری و کسب تراز علمی بالاتر از 6500 است و سایر شرایط به شرح زیر می باشند :

• دارا بودن حداقل معدل کل دیپلم 14 و بالاتر
• دارا بودن حداکثر سن 24 سال تمام
• انتخاب رشته های بومی
• شرکت در مرحله مصاحبه

 آزمون استخدامی

آزمون استخدامی دستگاه های متمرکز اجرایی هر ساله توسط سازمان سنجش برگزار می شود رشته های مورد نیاز آزمون استخدامی آموزش و پرورش بسیار زیادند اما فقط داوطلبانی می توانند این آزمون شرکت کنند که مدرک مرتبط ارائه دهند. پس از برگزاری آزمون ، اسامی داوطلبان واجد شرایط به صورت چند برابر ظرفیت برای مصاحبه و سایر مراحل گزینش دعوت می شوند و در صورت پذیرش نهایی ، باید به مدت دو سال نیز دوره مهارت آموزی را بگذرانند تا وارد شغل معلمی شوند.

شغل آموزگاری ابتدایی (استثنایی)

روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی ، روانشناسی تربیتی گرایش کودکان استثنایی ، علوم تربیتی گرایش استثنایی

• شغل آموزگاری ابتدایی (ابتدایی)

آموزش ابتدایی ، برنامه ریزی درسی، علوم تربیتی ، فلسفه تعلیم و تربیت ، مشاوره و راهنمایی، روانشناسی کلیه گرایش ها به جز روانشناسی صنعتی

• شغل دبیر ادبیات فارسی

دبیری ادبیات فارسی ، زبان و ادبیات فارسی کلیه گرایش ها

• شغل دبیر روانشناسی

مشاوره و راهنمایی ، روانشناسی کلیه گرایش ها

• شغل دبیر زیست شناسی

آموزش علوم تجربی ، زیست شناسی کلیه گرایش ها ، میکروبیولوژی، دبیری زیست شناسی

• شغل دبیر شیمی

شیمی کاربردی ، شیمی محض ، دبیری شیمی

• شغل دبیر علوم تجربی

زیست شناسی جانوری، زیست شناسی گیاهی، شیمی کاربردی، شیمی محض، فیزیک کلیه گرایش ها، دبیر علوم تجربی، دبیری زیست شناسی، دبیری فیزیک، دبیری شیمی

• شغل دبیر علوم اجتماعی

جامعه شناسی کلیه گرایش ها، علوم اجتماعی کلیه گرایش ها، علوم ارتباطات اجتماعی کلیه گرایش ها، مردم شناسی، دبیری علوم اجتماعی

• شغل دبیر عربی

زبان و ادبیات عرب، تحصیلات حوزوی سطح 2، تحصیلات حوزوی سطح 3، دبیری زبان و ادبیات عرب، دبیری دینی و عربی، ادبیات عرب

• شغل دبیر زبان و ادبیات انگلیسی

• شغل دبیر تربیت بدنی

معلم تربیت بدنی و علوم ورزشی، تربیت بدنی و علوم ورزشی کلیه گرایش ها

• شغل دبیری تاریخ

تاریخ کلیه گرایش ها، تاریخ انقلاب اسلامی ، دبیری تاریخ

علاوه بر شغل های فوق ، در مشاغل زیر نیز آزمون برگزار می شود  :

• هنرآموز امور دامی
• هنرآموز صنایع دستی
• هنرآموز صنایع غذایی
• هنرآموز تاسیسات
• هنرآموز الکترونیک
• هنرآموز (استادکارمکانیک خودرو)
• هنرآموز (استادکار صنایع چوب)
• هنرآموز (استادکار تاسیسات)
• هنرآموز (استادکار ساختمان)
• هنرآموز (استادکار کامپیوتر)
• هنرآموز (استادکار طراحی و دوخت)
• هنرآموز نقاشی
• هنرآموز نساجی
• هنرآموز ناوبری
• هنرآموز متالورژی
• هنرآموز ماشین های کشاورزی
• هنرآموز کودکیاری
• هنرآموز کامپیوتر
• هنرآموز طراحی و دوخت
• هنرآموز زراعی و باغی

شرایط شرکت در آزمون استخدامی آموزش و پرورش

پس از اطلاع از اینکه از چه رشته هایی میتوان معلم شد ، می بایست از شرایط و ضوابط ثبت نام در آزمون استخدامی آموزش و پرورش نیز اطلاع یابید که به شرح زیر می باشد :

• دارا بودن کارت معافیت یا پایان خدمت سربازی
• برخورداری از سلامت کامل جسمانی و روانی
• عدم اعتیاد به موارد مخدر
• عدم سابقه محکومیت جزایی
• عدم ممنوعیت استخدام از سوی مراجع قضایی در دستگاه های اجرایی
• دارا بودن حداکثر سن 20 الی 25 سال برای داوطلبانی که مدرک دیپلم دارند.
• دارا بودن حداکثر سن 30 سال برای داوطلبانی که مدرک فوق دیپلم (کاردانی پیوسته یا کاردانی ناپیوسته) دارند.
• دارا بودن حداکثر سن 35 سال برای داوطلبانی که مدرک کارشناسی دارند.
• دارا بودن حداکثر سن 40 سال برای داوطلبانی که مدرک کارشناسی ارشد دارند.
• دارا بودن حداکثر سن 45 سال برای داوطلبانی که مدرک دکتری دارند.

شرایط و ضوابط پذیرش دانشجو در دانشگاه های فرهنگیان 

شرایط اختصاصی:

۱) داشتن گواهینامه پایان دوره پیش دانشگاهی.

۲) کسب نمره علمی کل ۶۵۰۰ و بالاتر در زیرگروه مربوط در آزمون سراسری.

۳) نداشتن هیچگونه رابطه استخدامی یا تعهد خدمت به نهادها و سازمان های دولتی و غیردولتی، در آغاز تحصیل.

۴) داشتن حداقل معدل کل ۱۵ دیپلم (معدل کل دوره سه ساله متوسطه). تبصره: دارندگان مدرک کاردانی پیوسته آموزشکده های فنی و حرفه ای، دیپلم دوره متوسطه را باید با معدل کل حداقل ۱۵ گذرانده باشند.

۵) داشتن حداکثر سن ۲۲ سال تمام در بدو ورود (متولدین ۱/۷/۱۳۷۰ به بعد می توانند متقاضی شوند).

۶) بومی بودن داوطلب در رشته های اعلام شده آموزش و پرورش در استان محل پذیرش (بومی استانی).

۷) کسانی که به هر نحوی قبلا مدرک کاردانی و کارشناسی (پیوسته یا ناپیوسته) و بالاتر از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی یا غیردولتی، پیام نور، نوبت دوم (شبانه)، دانشگاه های آزاد، غیرانتفاعی و … به صورت معادل یا غیرمعادل دریافت نموده اند مجاز به انتخاب هیچیک از رشته های دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی نمی باشند وضعیت تحصیلات قبلی آنان در هر زمان محرز (مراحل بررسی صلاحیت ها و مصاحبه، بدو ورود و یا در طول تحصیل) شود قبولی آنان کان لم یکن شده و از ادامه تحصیل آنان جلوگیری خواهد شود. تبصره: دارندگان مدرک کاردانی پیوسته از آموزشکده های فنی و حرفه ای مجاز به شرکت و انتخاب رشته های تحصیلی دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی می باشند.

۸) سپردن تعهد عدم جابجایی ده ساله برون استانی در استانی که استخدام می شوند.

۹) داشتن استعداد، انگیزه و علاقه خدمت در آموزش و پرورش (شرایط اختصاصی اشتغال در شغل معلمی و رشته تحصیلی مربوط، به تشخیص گروه مصاحبه اختصاصی کننده).

۱۰) برخورداری از سلامت کامل تن و روان و شرایط مناسب جسمانی برای حسن انجام وظیفه معلمی، به تأیید پزشک معتمد آموزش و پرورش در مرحله معاینات پزشکی و قبولی در مصاحبه اختصاصی با ملاک ها و معیارهای زیر:

۱۱) موفقیت در مصاحبه اختصاصی (دیدار و گفت وگوی حضوری مرتبط با شرایط و توانمندی های بالقوه شغل معلمی) برای ارزیابی توانمندی ها و تشخیص میزان قابلیت، انگیزه، علاقه مندی، سطح شناخت و انتظارات داوطلب از حرفه معلمی توسط افراد و مراجع ذیصلاح در آموزش و پرورش.

۱۲) نخبگان علمی و مهارتی، مخترعان، مبتکران، برگزیدگان المپیادهای علمی، در صورت کسب حدنصاب نمره علمی لازم در مصاحبه از امتیازات لازم برخوردار خواهند شد. تبصره: بهره مندی از امتیاز مربوط به مدارک امتیازآور در مصاحبه اختصاصی صرفا در انجام مصاحبه قابل محاسبه و احتساب است و بعد از اتمام زمان مصاحبه به مدارک ارائه شده جدید امتیازی تعلق نخواهد گرفت.

۱۳) احراز توانایی در مهارت های پایه و علوم فناوری اطلاعات.

۱۴) جذب و بکارگیری افراد در صورت موفقیت در آزمون های علمی، مصاحبه تخصصی و تأیید صلاحیت های عمومی و اخلاقی و دارا بودن مدرک کارشناسی در رشته ای که تعهد محضری به آموزش و پرورش سپرده امکان پذیر خواهد بود.

۱۵) داشتن حداکثر ۲۸ سال در بدو استخدام قطعی بعد از فراغت از تحصیل.

۱۶) به موجب ماده ۷ قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب ۲۹/۷/۶۳ و تکلیف مقرر در تبصره ۱ ماده ۶ قانون اصلاح موادی از وظیفه عمومی مصوب ۱۶/۹/۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی فارغ التحصیلان ذکور دانشگاه های وابسته به آموزش و پرورش قبل اشتغال بکار در آموزش و پرورش و صدور حکم استخدام رسمی قطعی مکلف به گذراندن دوره آموزش رزم مقدماتی می باشند. در صورت عدم مراجعه برای گذراندن دوره آموزش رزم هر مشکلی در راستای تبدیل وضعیت استخدامی به عهده دانشجو خواهد بود.

۱۷) ادامه تحصیل آن دسته از دانش آموختگان بهره مند از امکانات دولتی از تحصیل رایگان مجدد در مقطع قبلی، در صورت ایفای تعهدات آموزش رایگان یا بازخرید تعهدات مربوطه بلامانع است.

بازارکار و آینده شغلی معلم

معلم می تواند در انواع مدارس دولتی و غیر انتفاعی تدریس کند. همچنین تدریس خصوصی و یا تدریس در مراکز آموزشی هم فرصت های کاری است که برای او وجود دارد. با کسب تجربه و سابقه کاری، می تواند به سمت های معاون و مدیر مدرسه و یا پستی دیگر در اداره آموزش و پرورش دست یابد.
استخدام معلمان رسمی در سال های اخیر بسیار کاهش یافته و در عوض از معلمان شرکتی و حق التدریسی استفاده شده است. معلمان در سال های اخیر با مسایل و مشکلات زیادی در کشور روبرو بوده اند. برخی از آنها که هنوز نیز رفع نشده اند عبارتند از :

• ناکافی بودن حقوق و مزایای معلمان با در نظرگرفتن اهمیت و حساسیت کارشان
• دو شغله بودن بسیاری از معلمان
• نبود امکانات و تجهیزات آموزشی کافی در مدارس به خصوص هنرستان ها به ویژه در شهرستان ها و در نتیجه آموزش دروس به دانش آموزان به صورت صرفا تئوری
• وجود مشکلات زیاد در روند استخدام معلمان حق التدریسی 

وظایف معلم و مهارت و دانش مورد نیاز

• اصلی‌‎ترین و اولین توانایی مورد نیاز برای انجام شغل دبیری، توانایی انتقال مفاهیم به دانش آموزان است. همچنین معلم باید آرامش و صبر داشته باشد. داشتن علاقه و اشتیاق به تدریس و گسترش علم . معلم موفق باید بتواند با گشاده رویی و اخلاق نیکو و علاقه به آموزش و تدریس به وظیفه خود عمل کند.
• برنامه ریزی دروس و برنامه امتحانی
• تهیه محتوای درسی و تقویم آموزشی
• نمره دادن و ارزیابی دانش آموزان
• رفع اشکال دانش آموزان
• توانایی مدیریت کلاس و برخورد صحیح با رفتارهای نامناسب
• توانایی برقراری ارتباط با دانش آموزان
• تعهد کاری و رعایت برابری بین دانش آموزان
• توانایی کار تیمی در کادر مدرسه همراه با داشتن ابتکار عمل
• توانایی مدیریت زمان و سازماندهی
• صبور بودن و خوش اخلاق بودن
• ایجاد انگیزه و شوق یادگیری در دانش آموزان
• انتقال درست مطالب به دانش آموزان
• ارتباط داشتن و صحبت با والدین در خصوص فرآیند پیشرفت بچه ها
• توانایی ایجاد و گسترش روابط خوب با دانش آموزان، والدین، مسئولان مدرسه و…
• شرکت در جلسات مدرسه

حقوق و درآمد معلم

سوالات متداول