همه چیز در مورد خلیج فارس + 10 اردیبهشت روز خلیج فارس چه روزی است؟

خلیج فارس، سومین خلیج بزرگ جهان و آبراهی ارزشمند درآسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان، در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد.

خلیج فارس کجاست؟

خلیج فارس (به انگلیسی Persian gulf) (یا شاخاب پارس) آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. مساحت آن ۲۳۷٬۴۷۳ کیلومتر مربع است، و پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌آید.

خلیج فارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد، و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانهٔ دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، ختم می‌شود. کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند.

مساحت خلیج فارس

مساحت خلیج فارس ۲۳۷٬۴۷۳ کیلومتر مربع است که طول آن حدود ۹۰۰ کیلومتر و عرض متوسط آن ۲۵۰ کیلومتر است.

تاریخچه پیدایش خلیج فارس

زمین شناسان معتقدند که در حدود پانصدهزار سال پیش، صورت نخستین خلیج فارس در کنار دشت های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت. خلیج فارس در آغاز، بسیار پهناور بوده به طوری که تا اواخر دوره سوم زمین شناسی بیشتر جلگه های برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوه های زاگرس در زیر آب بوده اند.

جغرافیای مکانی خلیج فارس

اقلیم شناسی خلیج فارس

آب و هوای خلیج فارس خشک و نیمه استوایی است. در تابستان دما گاهی تا ۵۰ درجه سانتی گراد می‌رسد و میزان تبخیر بیشتر از میزان آب های وارده می‌شود. در زمستان دما تا ۳ درجه سانتی گراد هم گزارش شده است. در عین شوری زیاد آب خلیج فارس، ۲۰۰ چشمه آب شیرین در کف و ۲۵ چشمه آب کاملا شیرین در سواحل آن جریان دارند که منشا همگی آن ها از کوه های زاگرس در ایران است. آب های شیرینی که وارد خلیج فارس می‌شوند عمدتا محدود به روان آب های کوه های زاگرس در ایران و کوه های ترکیه و عراق است.

رودخانه های اروند، کارون، جراحی، مند، دالکی و میناب بزرگترین و پرآب ترین رودخانه هایی هستند که به خلیج فارس می‌ریزند که بیشتر سرچشمه های آن ها در کوه های زاگرس قرار دارند. در کرانه جنوبی آب های ورودی به خلیج فارس بسیار کم است که موجب بالا بودن رسوبات کربناتی در این بخش شده است. به دلیل محصور بودن، اثر اقیانوس بر خلیج فارس بسیار ناچیز است و به همین علت سرعت جریان های زیرین و افقی آن بسیار کم و در حدود ۱۰ سانتی متر در ثانیه است. شوری بیشتر خلیج فارس نسبت به اقیانوس موجب پیدایش جریان آبی از اقیانوس هند به خلیج فارس می‌شود که به موازات ساحل ایران و در جهت پادساعتگرد است.

جزایر ایرانی خلیج فارس

• جزیرۀ قشم
• جزیرۀ کیش
• جزیرۀ هرمز
• جزیرۀ هنگام
• جزیرۀ هندورابی
• جزایر ناز
• جزیره لارک
• جزیرۀ سیری
• جزیرۀ خارک یا خارگ

از میان جزایر خلیج فارس بیش از ۳۰ جزیره مسکونی و غیر مسکونی آن متعلق به کشور ایران است. برخی از این جزایر به علت کشند آب (جذر و مد) در زیر آب قرار می‌گیرند و غیر مسکونی هستند. جزایر غیر مسکونی خلیج فارس به عنوان زیستگاه مرجان های دریایی، محل تخمگذاری پرستوهای دریایی و لاک پشت ها و همچنین زیستگاه انواع پرندگان مهاجر از اهمیت ویژه جهانی برخوردار است. بزرگترین جزیره این خلیج قشم نام دارد.

اقتصاد خلیج فارس

تنوع جانوری و گیاهی خلیج فارس

بیش از ۱۵۰ نوع ماهی متفاوت در خلیج فارس یافت می‌شود. از مهمترین انواع ماهی های تجاری خلیج فارس می‌توان به زبیده، حلوا سفید، قباد، شیر ماهی، شانک، سنگسر، پیش ماهی، هامور، سیکین، کارفه، طوطی، حلوا سیاه، شوریده، خبور، کفشک، سرخو، خابور و سبور اشاره کرد. از دیگر محصولات غذایی باارزش خلیج فارس می‌توان به میگو اشاره کرد. انواع صدف های خوراکی نیز در برخی سواحل مانند ساحل بندرعباس و ساحل گشه(ساحل صدف) در بندر لنگه و همچنین در اطراف بعضی جزایر مانند هرمز، قشم و لارک یافت می‌شوند که بازار عمده آن کشورهای اروپایی است.

محیط زیست خلیج فارس

لاک پشت های خلیج فارس

۵ گونه از ۸ گونه لاک پشت های موجود در جهان در آب های خلیج فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند که ۲ گونه لاک پشت عقابی و لاک پشت سبز در سواحل و جزایر ایران تخم گذاری می‌کنند.

دلفین ها و نهنگ های خلیج فارس

جنگلهای حرا

تنها جنگلی است که روی آب شور دریا به دلیل مهکشند (جذر و مد) شبها زیر آب هستند و روزها سر از آب بیرون میاورند که دارای انواع خاصی درخت است که ریشه آنان آب شور را، شیرین کرده و به درخت می‌دهد.

کوسه های خلیج فارس

۷ گونه از کوسه ها در آب های خلیج فارس زندگی می‌کنند که از میان آن ها می‌توان به کوسه ماهی درنده، کوسه گربه ماهی، نهنگ کوسه یا کوسه کر، کوسه سرچکشی، کوسه ماهی شکاری و کوسه ماهی گورخری اشاره کرد. به دلیل گرانی قیمت کوسه در مقایسه با دیگر ماهیان خلیج فارس، صید بی رویه این آبزی در سال های اخیر افزایش چشمگیری یافته است و نسل آن ها را در معرض انقراض قرار داده است. از آنجایی که اغلب گونه های کوسه ساکن خلیج فارس زنده زا هستند، نمی‌توان برنامه های مناسبی برای احیای نسل ان ها به روش پرورشی انجام داد. همچنین این کوسه ها در زمان زاد و ولد به سوی اب های با عمق کمتر (که کمینه دما را برای بچه های انان فراهم می‌کند) می‌آیند، افزایش تخریب مناطق ساحلی خطری دیگر برای تداوم نسل آن ها به حساب می‌آید.

تحریف نام خلیج فارس

خلیج فارس اصیل ترین نام و نامی است بر جای مانده از کهن ترین منابع، که از سده های پیش از میلاد بطور مستمر در همه زبان ها و ادبیات جهانی استفاده شده است و با پارس، فارس، ایران و عجم ـ نام های ایران ـ و معادل های آن در سایر زبان ها گره خورده است.

خلیج فارس درنقشه رسمی عراق و قالی عراقی دوره صدام حسین ۱۹۷۰

این آبراهه در همه متون تاریخی و جغرافیایی عربی خلیج فارس و بحر فارس نامیده شده است با این حال، این نام گذاری از دهه ۱۳۳۰ خورشیدی از سوی ملی گراهای عرب مورد چالش واقع شده است. کشورهای عربی، از دهه ۱۹۶۰ میلادی و با گسترش اندیشه های پان عربی توسط جمال عبدالناصر از نام خلیج عربی استفاده می‌کنند. این مطلب طی یک بخشنامه از طرف اتحادیه عرب به همه کشورهای عربی رسماً ابلاغ شده است. اما سایر کشورهای جهان و سازمانهای بین المللی همچنان از نام تاریخی و کهن خلیج فارس بصورت رسمی استفاده می‌کنند و گاهی اوقات ممکن است در مکاتبات غیر رسمی برای سادگی و یا تحت نفوذ مالی عربی عبارت خلیج را بکار برند.

سوالات متدوال