امکان این وجود دارد که توکوفوبیا در خانم‌هایی نیز به وجود بیاید که اصلاً تا به حال باردار نشده‌اند و فرزندی نیز ندارند، با این حال وجود این فوبیا در خانم‌هایی که پیش از این تجربه زایمان داشته‌اند نیز به وفور دیده می‌شود.
بارداری و زایمان، مرحله مهمی از زندگی زنان را شکل می‌دهند. درست است که زایمان و تولد نوزاد زمان شادی و خوشحالی خانواده است، اما در مواردی نیز می‌تواند به عنوان منبعی از استرس و اضطراب به حساب آید. این‌ها نگرانی‌هایی کاملاً عادی است که تمام زنان در زمان زایمان خود تجربه می‌کنند. ترس و اضطراب‌های از زایمان معمولاً با کمک راهکار‌های پزشکی، آموزشی، مشاوره‌ای و... بهبود پیدا می‌کنند، اما این ترس‌ها در برخی از موارد می‌توانند آنقدر شدید شوند که زنان به طور کلی قید بارداری و زایمان را بزنند.
علائم توکوفوبیا
توکوفوبیا، نوعی فوبیای خاص است که اختلالی اضطرابی به شمار می‌آید. در این فوبیا فرد به شکلی غیرعادی و غیرمنطقی اضطراب دارد، به گونه‌ای که دچار اختلال در خواب، حملات هراسی، کابوس و یا رفتار‌های اجتنابی می‌شود. سایر علائم می‌تواند شامل این موارد شود:
- احساس ترس از فکر بارداری و زایمان
- اضطراب و افسردگی
- ترس شدید از زایمان ناموفق، مرگ کودک و یا خود مادر
- اصرار بیش از حد بر زایمان از طریق سزارین
جالب است بدانید که حتی مردان نیز می‌توانند اختلال توکوفوبیا را تجربه کنند. محققان دریافته‌اند که مردان مبتلا به توکوفوبیا اغلب نسبت به سلامتی و ایمنی همسر و فرزند خود استرس و ترس شدیدی دارند.
دلایل اختلال توکوفوبیا
توکوفوبیا در افراد متفاوت دلایل مختلفی دارد. برخی از عواملی که می‌تواند در رشد این اختلال تاثیرگذار باشند شامل استرس‌های ناشناخته، از دست دادن کنترل، تلاش برای حفظ حریم خصوصی، تجربه سوء استفاده جنسی در گذشته، ترس از درد، عدم اعتماد به پزشکان و... می‌شوند.
عدم اطمینان در مورد بارداری و نوع زایمان نیز می‌تواند تاثیر زیادی در شکل‌گیری اختلال توکوفوبیا داشته باشد، اینکه نکند این بارداری به مرگ مادر یا فرزند منجر شود! علاوه بر این اگر یک زن از حمایت اجتماعی ضعیفی برخوردار باشد نیز این ترس از زایمان و بارداری در او به مراتب افزایش پیدا خواهد کرد.
انواع توکوفوبیا
توکوفوبیا دو نوع متفاوتی دارد که به این شرح هستند:
توکوفوبیای اولیه
این نوع از توکوفوبیا در زنانی اتفاق می‌افتد که تا به حال زایمان و بارداری را تجربه نکرده‌اند. این اختلال معمولاً از دوران نوجوانی در این زنان شکل می‌گیرد و به مرور نیز افزایش پیدا می‌کند. این شکل از توکوفوبیا در زنانی نیز دیده می‌شود که تجربه‌ای در رابطه با تجاوز جنسی در گذشته داشته‌اند، به همین دلیل نیز دائماً ترس از بارداری و زایمان آن‌ها را دنبال می‌کند.
توکوفوبیای ثانویه
این نوع از توکوفوبیا در زنانی رخ می‌دهد که پیش از این تجربه بارداری و زایمان را داشته‌اند. معمولاً توکوفوبیای ثانویه در وجود زنانی پیش می‌آید که زایمان آن‌ها ناموفق بوده و یا به سقط جنین، مرگ نوزاد، عدم موفقیت در باروری و... منجر شده است.
محققان معتقدند که شنیدن تجربه تلخ زایمان و بارداری افراد دیگر نیز می‌تواند در ایجاد توکوفوبیا موثر باشد، به همین دلیل هم زنان مبتلا به این اختلال، دائماً به مدیریت نامناسب درد، شرایط روانی قبل و زمان بارداری و سایر تجربیات تلخ آن زنان فکر می‌کنند و تصور می‌کنند که تمامی آن‌ها در رابطه با خودشان نیز صدق خواهد کرد.
توکوفوبیا چقدر رواج دارد؟
اینکه پیش از زایمان و بارداری ترس و اضطرابی در این زمینه داشته باشید کاملاً طبیعی است و حتی در برخی موارد می‌تواند مفید نیز باشد، چراکه شما را وادار می‌کند که بیشتر مراقب خودتان باشید و توجه و مراقبت‌های لازم روحی و جسمی خود را پیش بگیرید. این شکل از ترس معمولاً در ۸۰ درصد زنان وجود دارد و بنابراین یک امر کاملاً عادی و طبیعی به حساب می‌آید.
این شکل از اضطراب در سطح عادی و معمول خود می‌تواند با کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه به مرور کمتر شود و باعث گردد که فرد، خود را با شرایط تطبیق داده و با ترس‌های خود کنار بیاید، اما همان‌طور که پیش از این نیز گفته شد در برخی از موارد این ترس آنقدر تشدید می‌گردد که منجر به اختلال توکوفوبیا می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که توکوفوبیا در افراد می‌تواند بین ۲ تا ۱۵ درصد متغیر و متفاوت باشد، با این حال شواهد نشان‌دهنده آن است که درصد نسبتاً پایینی از زنان با این اختلال مواجه می‌شوند.
توکوفوبیا در مقابل PTSD
حدود ۳ درصد از زنان بعد از زایمان خود دچار اختلال استرس بعد از زایمان می‌شوند که PTSD نام دارد. عوامل این اختلال می‌تواند در مرور گذشته، فشار بیش از حد ذهنی و جسمی، کابوس بسیار زیاد و... خلاصه شود. در برخی از موارد زنانی که PTSD تجربه می‌کنند را با کسانی که دچار اختلال توکوفوبیای ثانویه هستند اشتباه می‌گیرند، در صورتی که این دو مورد کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند. PTSD اختلال افسردگی بعد از زایمان است و با توکوفوبیا کاملاً فرق می‌کند.
درمان توکوفوبیا
این مهم است که زنان مبتلا به توکوفوبیا به منظور اطمینان از سلامت خود و نوزادشان دائماً تحت درمان و کنترل پزشک باشند و حتی در صورت لزوم به یک روانشناس و یا روانپزشک نیز مراجعه کنند. مراقبت و آموزش‌های بهداشتی نیز می‌تواند تاثیر بسیاری در کنترل و کاهش توکوفوبیای فرد داشته باشد.
زنانی که دچار توکوفوبیا می‌شوند باید مورد پشتیبانی قرار بگیرند. این پشتیبانی می‌تواند توسط اعضای خانواده و دوستان رخ دهد، اما متخصصین زنان، مشاوران و روانشناسان نیز بی‌تاثیر نخواهند بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تجربه یک زایمان خوب می‌تواند در ایجاد آرامش برای زایمان‌های بعدی نیز تاثیر زیادی داشته باشد و احتمال ترس و اضطراب را کاهش دهد. حمایت از زنان و همراهی آن‌ها برای آموزش‌های لازم می‌تواند زایمان‌های سزارین را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
راه‌های بسیاری وجود دارد که شما می‌توانید با کمک آن‌ها توکوفوبیای خود را کاهش دهید:
- در مورد احساسات خود با پزشکتان صحبت کنید، او می‌تواند اضطراب و استرس‌های شما را تا حدود زیادی کاهش دهد.
- یک برنامه منظم برای بارداری و زایمانتان داشته باشید. نیاز‌ها و خواسته‌هایتان را با پزشک مطرح کنید و برای مدیریت درد و زایمان برنامه‌ریزی کنید. داشتن یک برنامه خوب می‌تواند به شما احساس قدرت بیشتری برای کنترل شرایط بدهد.
- با افرادی که به آن‌ها اعتماد دارید صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید که شما را درک کنند. این مسئله اضطراب شما را بسیار کاهش می‌دهد.
- از شنیدن و خواندن تجربیات تلخ در مورد زایمان اجتناب کنید. این داستان‌ها توهم و هراس را در شما افزایش می‌دهند و باعث بیشتر شدن اضطراب زایمان در وجودتان می‌شوند.
- در کلاس‌های کنترل بارداری و پشتیبانی شرکت کنید و راهکار‌های مناسب برای بهبود شرایطتتان را پیش بگیرید.
- با یک روانشناس مشورت کنید. این کار در ایجاد آرامش و کنترل بیشتر بر شرایط به کمک شما می‌آید.
