جبران بن خلیل بن میخائیل بن سعد جبران معروف به جبران خلیل جبران (به انگلیسی: Kahlil Gibran)؛ نویسنده و شاعر شهیر لبنانی آمریکایی است که در اوایل قرن 19 میلادی با مهمترین اثر خود به نام «پیامبر» به پدیده نشر در دنیا تبدیل شد.
زندگی نامه جبران خلیل جبران
جبران خلیل جبران در 6 ژانویه 1883 در خانواده مسیحی و در شمال سوریه بزرگ (لبنان امروزی) به دنیا آمد.
مادر جبران؛ کامله رحمه زنی هنرمند بود و در 30 سالگی او را به دنیا آورد.
پدرش؛ خلیل جبران که فردی بی مسئولیت و همیشه فقیر بود، از مسیحیان مارونی لبنان به شمار می‌رفت.
جبران خلیل برادری ناتنی به نام «پیتر» و دو خواهر کوچکتر به نام های «ماریانه» و «سلطانه» داشت، او تمام عمر به خواهرهایش وابسته بود.
از آنجا که «جبران» در فقر بزرگ می‌شد، از تحصیلات رسمی بی بهره ماند و آموزش هایش محدود به ملاقات های منظم با یک کشیش روستایی بود که او را با اصول مذهب و انجیل و زبان های سریانی و عربی آشنا کرد.
جبران هشت ساله بود که پدرش به علت عدم پرداخت مالیات به زندان افتاد و حکومت عثمانی تمام اموالشان را ضبط و خانواده را آواره کرد.
جبران خلیل جبران و مهاجرت به آمریکا
سرانجام مادر جبران تصمیم گرفت با خانواده اش به آمریکا کوچ کند. در ۲۵ ژوئن سال ۱۸۹۵، جبران در دوازده سالگی با مادر، برادر و دو خواهرش، لبنان را ترک و به ایالات متحده آمریکا رفت و در بوستون ساکن شد.
او در بوستون به مدرسه رفت. در مدرسه، اشتباهی در ثبت نام، نام او را برای همیشه تغییر داد و به کهلیل جیبران Kahlil Gibran تبدیل کرد که باوجود تلاش هایش برای بازیابی نام کامل، تا پایان عمرش در اسناد با آن نام از او یاد شد.
و به زودی خودش را با محیط جدید تطبیق داد و به شهرت و نام آوری رسید. شخصیت او چنان بود که برخی از او خداواره ای می‌سازند و برخی نیز او را شاعری مردم پسند و پیش پا افتاده می‌دانند. نمایشگاه هنری او در ۱۲ سالگی، شهرت بسیاری را برایش به ارمغان آورد.
جبران از همان ایام نوجوانی به میدان هنر، شعر و نویسندگی قدم نهاد. در ۱۵ سالگی مدیر مجله الحقیقه شد و در ۱۶ سالگی نخستین شعرش در روزنامه جبل به چاپ رسید و در ۱۷ سالگی به طراحی چهره بزرگانی چون عطار، ابن سینا و ابن خلدون و برخی دیگر از حکما و نویسندگان پیشین دست زد و پس از پایان تحصیلات رسمی خود برای تکمیل هنر نقاشی به پاریس رفت و در ۲ سال اقامت در فرانسه ضمن آشنایی با مکاتب گوناگون هنر نقاشی، کتابی با عنوان الارواح المتمرده (روان های سرکش) نوشت و در بیروت به چاپ رساند.
زندگی او به همین منوال و با موفقیت های بسیاری به جوانی رسید. به طوری که او در ۳۰ سالگی نه فقط نقاش بلکه نویسنده ای زبردست بود. جبران خلیل جبران، به ریاست انجمن قلم جنبش مهاجر شمال برگزیده شد.
میخائیل نعیمه یکی از بهترین و نزدیک ترین دوستان جبران خلیل به عنوان معاونت انجمن قلم انتخاب شد و بعدها پس از مرگ جبران، یکی از ماندگارترین زندگینامه های این شاعر برجسته را نوشت.
«جبران» در سال ۱۸۹۶ با «فرد هلند دی» ملاقات کرد و از آن به بعد وارد مسیر هنر شد. او «جبران» را با اساطیر یونان، ادبیات جهان، نوشته های معاصر و عکاسی آشنا کرد.
سپس دختر جوانی به نام «ژوزفین پی بادی» که ثروت سرشاری از ذوق و فرهنگ داشت، دل به محبت این جوان بست و در رشد و کمال او بسیار مؤثر واقع شد.
جبران در آمریکا به نگارگری پرداخت. زنان دیگری نیز بعدها در زندگی «جبران» ظاهر شدند که از همه مهم تر خانم «مری هسکل» و «شارلوت تیلر» هستند. این دو زن به ویژه خانم هسکل، شاید بیشترین تأثیر را در زندگی فرهنگی و هنری و حتی اقتصادی «جبران» داشته اند.
اما جبران پس از حدود سه سال اقامت در آمریکا به شوق زادگاه و عشق به آشنایی با زبان و فرهنگ بومی خویش به وطنش لبنان بازگشت. جبران که به کمک «فرد هلند دی» کم کم وارد حلقه بوستونی ها شده بود و شهرت کوچکی به هم زده بود، با نظر خانواده اش تصمیم گرفت به لبنان برگردد تا تحصیلاتش را به پایان برساند و عربی بیاموزد. جبران در سال ۱۸۹۸ وارد بیروت شد و به «مدرسه الحکمه» رفت. جبران در این دوره کتاب مقدس را به زبان عربی خواند و با دوستش یوسف حواییک، مجله ای به نام «المناره» منتشر کرد که حاوی نوشته های آن دو و نقاشی های «جبران» بود.
جبران دانشگاه را در سال ۱۹۰۲ و در حالی که زبان های عربی و فرانسه را آموخته بود و در سرودن شعر به مهارت رسیده بود، تمام کرد. در این هنگام رابطه اش با پدرش قطع و از او جدا شد و زندگی محقر و فقیرانه ای را از سر گرفت.
در همان هنگام شنید که برادر ناتنی اش سل گرفته، خواهرش «سلطانه» مشکل روده ای دارد و مادرش گرفتار سرطان است. با شنیدن خبر بیماری هولناک «سلطانه»، در ماه مارس ۱۹۰۲ لبنان را ترک کرد. اما دیر رسید و «سلطانه» در چهارده سالگی درگذشته بود. در همان سال، «پیتر» به بیماری سل و مادرش به سرطان درگذشتند.« جبران خلیل بعد از پایان تحصیلاتش در فرانسه دوباره وارد آمریکا شد و تا مرگش در سال ۱۹۳۱ در آنجا کار و زندگی کرد.
جبران خلیل جبران در سال ۱۹۳۱ به علت سیروز کبدی درگذشت.
آثار برگزیده جبران خلیل جبران
پیامبر کتابی است کوچک که تعداد واژه هایش به ۲۰ هزار هم نمی‌رسد. این اثر مشتمل بر ۲۶ مقاله شاعرانه است که در دهه ۱۹۶۰ میلادی و پس از درگذشت او در آمریکا بسیار محبوبیت یافت. کتاب پیامبر پس از انتشار آن در ۱۹۲۳ میلادی هر سال تجدید چاپ می‌شود و تا کنون به ۵۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است.
محمد صلاح عمری، مدرس ادبیات عرب در دانشگاه آکسفورد درباره کتاب پیامبر جبران خلیل خبران چنین می‌گوید: این کتاب به کار لحظات مهمی می‌آید، مثل هدیه ای به محبوب، یا برای تولد، یا در سوگواری. برای همین است که تا این حد گسترده شده و حتی سینه به سینه نقل می‌شود.
برخی آن را خودنگاره یا حدیث نفس شاعر می‌دانند. جبران خود را در چهره پیامبر بازنگاری می‌کند که روی سخنش با مردم نیویورک (ارفالس) است و هدف سخنش درباره زندگی است. کتاب پیامبر، گستره پهناوری از موضوعات گوناگونی همچون عشق تا ازدواج، شادی و اندوه، خرید و فروش تا آزادی، نیک و بد تا نماز و دین، کامجویی یا زیبایی و سرانجام مرگ را در برمی گیرد. جبران خلیل جبران مرگ را همچون پاره جدانشدنی از زندگی می‌شمارد.
جان ریچارد شلزینجر کارگردان مشهور انگلیسی درباره جبران خلیل جبران می‌گوید: چنین مرد خودساخته ای که در عنفوان عمر پا به آمریکا بگذارد و بتواند تا ۳۰ سالگی خود را به عنوان یک هنرمند به دهکده گـرینیچ بشناساند و تـا ۴۰ سالگی، کیشی برگرد خود بیافریند که سزاوار عشق آمریکاییان می‌شود. اما شخصیت جبران،
همان جبران اسطوره ای نیست. به گمان رابین واترفیلد نویسنده انگلیسی زبان جبران خلیل جبران، نمونه ای از افرادی بود که در کشاکش میان ۲ جهان غرب و شـرق، گرفتار آمده اند. تلاش او در طول عمر بر آن بود تا نقش شاعر و پیام آور را یگانه کـند و شرایط تاریخی چنان دگرگونش کرد کـه نـزد شـرقیان به شاعری و نـزد غـربیان به پیامبری شناخته شـد. با وجود این که کارهای عمده اش پس از ۱۹۱۸ میلادی به زبان انگلیسی بودند و اشعارش یکی از پرفروش ترین کتاب ها در تاریخ آمریکا محسوب می‌شوند اما اساتید ادبیات انگلیسی او را عوامانه شمردند.
با این اوصاف، جبران در سرتاسر جهان و به ویژه در ایـران برانگیخته شد، بی شک به این نتیجه می‌رسیم کـه جایگاه او در شـرق نـیز فـراسوی شاعری است. باید او را همچون پیام آوری بپذیریم که گرایش به سوی جهان یگانه و پدیدار شدن کلان شهرهای آینده کـه چون واهمه ای آدمیان را فراگرفته است، پیشگویی کرده بـود.
واترفیلد نویسنده، جبران را همچون شاعری توصیف می‌کند که گاه ناتوانی اش برای تشخیص میان ایهام و ابهام یا میان بی کرانگی بی دروپیکری، دامچاله ای می‌شود که شاعر به درون آن می‌افتد. مجموعه کلمات قصار جبران با نام قلمرو خیال در ۱۹۲۷ در قاهره منتشر شد و سال بعد نیز عیسی، پسر انسان را به چاپ رسانید.
الموسیقی، عرائس المروج و الأرواح المتمردة از آثار عربی و ارواح متمرد ترجمه هوشنگ مستوفی، اشکی و لبخندی و تندبادها ترجمه مسعود انصاری، آیینه های روح، برانگیخته، پیامبر و بـاغ پیامبر، پیشرو و فرشتگان مرغزار، تازه ها و طرفه های ارواح سرکش، حمام روح ترجمه حسن حسینی، راز دل ترجمه پریدخت عظیما و... آثاری منتشر شده به زبان انگلیسی است. جبران خلیل جبران سرانجام پس از انتشار کتاب خدایان زمین در ۱۹۳۱ میلادی چشم از جهان فروبست.
خیابان های نیویورک ۲ روز برای او عزادار شدند و در سراسر آمریکا و لبنان بر مرگ او سوگواری کردند. مجله نیویورک سان در همین ارتباط اعلام کرد: پیامبری مرده است. امروز نام و آثار جبران خلیل جبران در ردیف افتخارات مردم لبنان است.
او تا پایان عمر به دو زبان عربی و انگلیسی نوشت و سرود، در پایان آثار او را به این دو زبان خواهیم آورد:
آثار جبران خلیل جبران به زبان عربی:
- دمعة و ابتسامة
- الأرواح المتمردة
- الأجنحة المتکسرة
- العواصف (روایة)
- البدائع والطرائف: مجموعة من مقالات و روایات، تتحدث عن مواضیع عدیدة لمخاطبة الطبیعة و من مقالاته «الأرض»، نشر فی مصر عام ۱۹۲۳.
- عرائس المروج
- نبذة فی فن الموسیقی
- المواکبت
- پیامبره
آثار جبران خلیل جبران به زبان انگلیسی:
- The Madman (1918) (transcriptions: wikisource, gutenberg)
- Twenty Drawings (1919)
- The Forerunner (1920)
- The Prophet, (1923)
- Sand and Foam (1926)
- Kingdom of the Imagination (1927)
- Jesus, The Son of Man (1928)
- The Earth Gods (1931)
