جهانگیر کرمی کارشناس مسائل روسیه و عضو شورای علمی موسسه مطالعات ایران اوراسیا (ایراس) در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه احزاب خبرگزاری ایرنا درباره تحلیل خود از ریشه‌های جنگ روسیه و اوکراین و چشم‌اندازی که از این جنگ وجود دارد، اظهار داشت: در مورد ریشه های این جنگ باید گفت که ریشه های آن به وضعیت روسیه در دوره بعد از فروپاشی شوروی بازمی‌گردد که قرار بود نهاد جایگزین اتحاد جماهیر شوروی به اسم سازمان کشورهای مستقل مشترک المنافع با حضور روسیه، اوکراین و بلاروس شکل بگیرد. این نهاد جدید اگرچه بعد از مدتی به کشورهای جدا شده از شوروی گسترش پیدا کرد اما به تدریج تبدیل به نهادی ضعیف شد.
کرمی ادامه داد: دولت روسیه در طول زمان کوشید در کنار این نهاد یک نهاد امنیتی مبتنی بر سازمان پیمان امنیت جمعی و اتحادیه اقتصادی اوراسیایی را شکل دهد تا مسائل را از این طریق کنترل کند، ولی به تدریج کشورهای غربی تلاش کردند که نفوذ فزاینده ای در این عرصه برای خود کسب کنند و پیمان ناتو که بر اساس توافقات اولیه قرار نبود گسترش پیدا کند وارد این منطقه شد.
این کارشناس مسائل روسیه با بیان اینکه دولت روسیه به دلیل آن ضعف اولیه بعد از فروپاشی امکان مقابله با این روند را نداشت، افزود: زمانی که در سال ۲۰۰۰ پوتین رئیس‌جمهور روسیه شد ابتدا تلاش کرد که در داخل نابسامانی ها و مشکلات داخلی را حل و وضعیت داخلی این کشور را ساماندهی و سپس نهادهای منطقه‌ای را تقویت کند اما درست در این زمان ما با مجموعه ای از انقلاب رنگی در عرصه اوراسیایی از جمله گرجستان، اوکراین و قرقیزستان مواجه شدیم.
وی تصریح کرد: آخرین این انقلاب‌ها در سال ۲۰۱۴ اوکراین را از قلمرو نهادگرایی روسی در حوزه اوراسیایی جدا کرد و از این رو در نبود اوکراین می‌توان گفت که همه نهادهای روسی و روس‌محور در حوزه اوراسیایی به نوعی با یک خلل بزرگ مواجه می شدند.
**پیوستن اوکراین به نهادهای غربی آسیب‌پذیری بزرگ برای دولت روسیه بود
این کارشناس مسائل روسیه با بیان اینکه اوکراین به لحاظ جمعیت ۵۰ میلیونی، وسعت زیاد و ویژگی های سرزمینی و از همه مهم تر بحث موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک، برای روسیه بسیار حیاتی بود، گفت: بنابراین پیوستن اوکراین به نهادهای غربی یک آسیب‌پذیری بزرگ برای دولت روسیه محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه از همان سال ۲۰۱۴ دولت پوتین تصمیم گرفت به هر شکل ممکن مقابل پیوستن اوکراین به نهادهای غربی را بگیرد، خاطرنشان کرد: وقتی پوتین نتوانست از طریق ساز و کارهای داخلی این هدف را محقق کند تصمیم گرفت اقدام نظامی انجام دهد بنابراین این اقدام نظامی به تدریج از سال گذشته آغاز شد و در دو ماه اخیر با استقرار نظامی نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر نیروی ارتش روسیه در مرزهای اوکراین عملیاتی شد.
کرمی با اشاره به ویژگی های شخصیتی پوتین به لحاظ روانشناختی و نوستالژی دوره شوروی در خصوص چشم انداز جنگ روسیه و اوکراین اظهار داشت: به نظر می رسد که دولت روسیه به دنبال آن است که اوکراین به نهادگرایی اوراسیایی روسیه باز گردد و عضو نهادهای سه گانه امنیتی، اقتصادی و سیاسی روسیه شود و برای همیشه پیوستن به ناتو و اتحادیه های اروپا را کنار بگذارد و یا حداقل بی طرف و متعهد شود که هرگز به نهادهای غربی نخواهد پیوست.
**فرآیند تعیین دولت جدید اوکراین به زیان روسیه نیست
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه آنها می خواهند هرگونه استقرار نظامی و حضور و نفوذ غرب در اوکراین محدود و جمهوری های شرق اوکراین از آن جدا شود و برای روس‌تباران داخل اوکراین هم یک سری حقوق خاص بر دولت تحمیل شود، در پاسخ به اینکه آیا ممکن است دولت مرکزی اوکراین از مسکو تعیین شود یا خیر گفت: قاعدتاً این موضوع از طریق ساز و کارهای داخلی اوکراین صورت می گیرد اما با توجه به نقش و حضور موثر روسیه در اوکراین طبیعتا خروجی هر انتخاباتی، به زیان روسیه نخواهد بود.
وی ادامه داد: اینکه آیا دولت روسیه خواهد توانست به آسانی اوکراین را کنترل کند یا خیر و جنگ چقدر طولانی شود و حتی در صورت سقوط کی‌یف پایتخت اوکراین آیا مقاومت در مقابل روسیه در مناطق شرقی اوکراین ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر چیزی است که باید منتظر حوادث در روزهای آینده باشیم.
کرمی در خصوص موضع ایران نسبت به روسیه و اوکراین نیز خاطرنشان کرد: شرایط تاریخی ایران و موقعیت ژئوپلیتیک آن نکته مهمی است که ایران ضمن اعلام بی طرفی در بحران ها طرفین را به حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات و جنگ دعوت کند.
