به گزارش خبرنگار حوزه احزاب خبرگزاری ایرنا، دیروز در مجلس روز خبر سازی پیرامون طرح صیانت بود و کلیات این طرح در یک فضای غیر شفاف به تصویب رسید و جلسه علنی امروز چهارشنبه هم در حالی آغاز شد که شب گذشته معاونت قوانین مجلس مصوبه کمیسیون مشترک درباره تصویب کلیات طرح صیانت از فضای مجازی را ابطال کرده بود. این موضوع موجب شد جلسه علنی بررسی بودجه سال ۱۴۰۱ با حاشیه‌هایی آغاز شود و فضای نقد گسترده ای هم در مقابل این طرح در فضای مجازی شکل بگیرد. برای بررسی فرامتن طرح صیانت یا همان (طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی) و ایرادات محتوایی و بررسی رویکرد مجلس در این زمینه به سراغ محمدصالح مفتاح پژوهشگر سیاسی رفته‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
**چرا مجلس با وجود پر حاشیه بودن طرح صیانت توجهی به امر اقناع افکار عمومی ندارد و چنین طرحی را در بحبوحه بررسی بودجه ۱۴۰۱ پیگیری می‌کند؛ اساسا جایگاه اقناع در حکمرانی در نظر مجلس کجاست؟
مشکل ما درباره طرح صیانت یک بحث پیشینی است، طبق سیاست‌های کلی قانون گذاری ابلاغی رهبر انقلاب این موضوع به صراحت ذکر شده است که ذینفعان باید در فرآیند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی و تدوین قوانین از ابتدا حضور داشته باشند و نظرات آنها استماع شود و این فارغ از نتیجه است.
اما درباره طرح صیانت موضوعاتی از ابتدا انجام نشده است و به طور مثال کسب و کارهای دیجیتال دراین قضیه همیشه کنار گذاشته شده و حرف‌های آنها شنیده نشده است و صحبت‌ها و مواضع کاربران هم دیده نشده و قانونگذار آنها را مشارکت نداده است، بنابراین اکنون به جایی رسیده‌ایم که یک دوگانگی درباره طرح صیانت مطرح شده است کما اینکه کسب و کارهای بزرگ مجازی، بیانیه دادند ولی بازهم حرف آنها شنیده نشد.
البته قرار بود با اصل ۸۵ شدن این فرایند و ایجاد یک کمیسیون مشترک تخصصی، حرف بخش خصوصی و کارشناسان هم شنیده شود اما باز هم عملاً این اتفاق رخ نداد و کمیسیون نتوانست آنچنان که باید مشارکت ذینفعان را داشته باشد.
پس در اینجا اقناع کردن یک مرحله بالاتر است، یعنی وقتی که ما به یک متن مناسب تولیدی رسیده‌ایم که دیگر نیازی به اصلاح ندارد باید اقدام به اقناع کنیم اما همین نکته نیز محل تردید است که آیا متن فعلی صیانت، کامل و جامع است؟ در همین مدت طراحان طرح مدعی هستند که ۵۰ درصد آن را کنار گذاشته‌اند که این موضوع نشان می‌دهد متن فعلی طرح، پختگی لازم را ندارد و ما نیازمند یک گفت و گوی دو طرفه در شبکه‌های اجتماعی هستیم چرا که مردم دیگر به رسانه‌های یکطرفه عادت ندارند.
*درک نمایندگان از اقناع عمومی اصلاح شود
بنابراین فرایند اقناع در حال حاضر متفاوت است و اینکه نمایندگان صرفاً بگویند این طرح خوب است مشکلی حل نمی شود چون اکثریت مردم نمی‌دانند ما اساساً درباره چه طرحی حرف می زنیم حتی نخبگان هم نمی دانند. حتی این فرآیند آنقدر غیرشفاف بوده که وزیر ارتباطات هم می گوید که من نمیدانم درباره کدام نسخه رای گیری می شود.
** مرکز پژوهش های مجلس پیش از این سعی داشت که متن طرح صیانت را با اصلاحاتی به نمایندگان بازگرداند، با این وجود چرا تلاش‌های مرکز پژوهشها هم از سوی نمایندگان نادیده گرفته شد؟
متاسفانه بخشی از نمایندگان باید درباره این زمینه تذکر بگیرند و بدانند فرایند قانونگذاری یک طرفه نیست و اگر خودشان درباره مسئله‌ای به اقناع رسیده‌اند قرار نیست بقیه هم همین نظر را داشته باشند و آنها بخواهند دیگران را نادیده بگیرند. در این زمینه عده‌ای از نمایندگان از قبل ایده‌هایی داشتند که این باعث شد هر پیشنهاد دیگری غیر از آن را نادیده گرفتند.
حتی برخی از اعضای کمیسیون هم که نظرات متفاوتی دارند، نمی‌توانند درباره آن توضیح دهند چرا که در این زمینه کار به شکلی پیش نرفت که درباره آن بحث شکل بگیرد و شیوه اداره جلسات و حضور کارشناسان در جلسات این کمیسیون به خوبی اتفاق نیفتاد.
* برای حکمرانی فضای مجازی ابزارهای مختلفی داریم
بنابراین تصور برخی از نمایندگان این بود که تنها راه موجود همین است و این طرح فعلی را به عنوان تنها راه حل سر و سامان دادن فضای مجازی معرفی کردند در حالی که ما برای حکمرانی فضای مجازی ابزارهای مختلفی داریم و اگر کسی تخصصی در این زمینه نداشته باشد نگاه جامع الاطراف نخواهد داشت. بنابراین از این جهت در این فرآیند یک نوع کم کاری در گفت‌وگو و مباحثه کارشناسی و مشارکت ذینفعان اتفاق افتاده است.
* استفاده از تجربه‌های جهانی برای نوشتن قوانین فضای مجازی
از سوی دیگر تجربه‌های جهانی برای نوشتن قوانین فضای مجازی الگوی خوبی به دست می دهد و ما می‌توانیم برای فضای بومی و اسلامی خود از راهکارهای متناسب با این ابزار استفاده کنیم و تجربیات خود را در کنار تجربیات جهانی به‌روزرسانی کرده و به طرح مطلوبی برسیم.
** با توجه به عدم شفافیت و درنظرگرفتن ذینفعان در طرح صیانت این وضعیت چه تاثیری بر روی سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی خواهد داشت؟
غیر از اشکالی که ممکن است بر محتوا وارد باشد بحث اصلی فرآیندی است که طی شده و مردم را تا حدودی ناامید کرده است، مشکلات اقتصادی و فضای بین‌المللی که درگیر آن هستیم، به اندازه کافی به مردم فشار می آورد و طرح اینچنینی موضوعاتی همچون طرح صیانت در این فضا تاثیر خوبی ندارد و مردم احساس می‌کنند که نظرات آنها شنیده نشده است لذا دوگانگی احساس شده بین مردم و مسئولان بسیار آزاردهنده است.
ما کشوری هستیم که مسئله جمهوریت و مردم سالاری همواره برای ما از موضوعات اصلی و اساسی بوده و هدف انقلاب اسلامی هم کنارگذاشتن استبداد و مشارکت دادن مردم بوده است و صحبتهای حضرت امام و رهبر معظم انقلاب نشان می دهد که چقدر مسئله مشارکت مردم برای آنها مهم بوده است. اما در این طرح که مربوط به فضای عمومی تر است و مردم به شدت درگیر فضای مجازی هستند چند نماینده در مجلس تلاش دارند تا اصل همراهی مردم را نادیده بگیرند؛ بنابراین مسئولان باید این مسئله را جدی‌تر مورد توجه قرار دهند چرا که مشارکت همواره برای ما مسئله مهمی بوده است. ضمن اینکه توسعه مشارکت در انتخابات بعدی قطعاً در چشم‌انداز کشور قرار دارد اما این فرآیند باعث می‌شود مردم احساس کنند که حاکمیت نظر آنها را درباره موضوعات اساسی نادیده گرفته است.
* آمدن این طرح به صحن باب گفت‌وگو را باز می‌کند
** بازگشت طرح صیانت به صحن که در حال حاضر موافقان آن بیشتر شده است چقدر باعث می شود که نظرات مجلس در این خصوص کارشناسی شده تر باشد؟
در کمیسیون فضا به شکلی بود که همه اعضا موافق بودند و در عین حال تخصص دقیق در این زمینه نداشتند و خودشان با اعتمادی که به عده خاصی از نمایندگان داشتند بحث نمی‌کردند و حتی برخی از آنها بعداً گفتند که ما طرح را ندیده بودیم. بنابراین آمدن این طرح به صحن باب گفت‌وگو را باز می‌کند هرچند بردن این طرح به کمیسیون باعث می‌شد افراد غیر از نمایندگان هم بتوانند در این طرح مشارکت داشته باشند اما شیوه اداره این موضوع در کمیسیون به گونه‌ای بود که حتی نمایندگان عضو کمیسیون هم امکان طرح نظرات انتقادی را پیدا نکردند لذا بازگشت این طرح به صحن می‌تواند بخشی از این فضا را جبران کند.
