گزارش از پشت صحنه یک سریال پلیسی جدید

سریال «حکم رشد» را سعید نعمت‌الله نوشته است و در ابتدا قرار بود که خودش هم کارگردانی کند اما به دلیل اختلاف نظر با شبکه سه، در نهایت حسن لفافیان به عنوان کارگردان، فیلم‌نامه نعمت‌الله را در دست گرفت و با مهدی فرجی به عنون تهیه کننده همراه شد.

در سریال «حکم رشد» که با موضوع پلیسی ـ خانوادگی، در ۳۰  قسمت تولید می‌شود، بازیگرانی چون ثریا قاسمی (توران)، مه‌لقا باقری (محبوبه)، پیام احمدی‌نیا (غلام)، مجتبی فلاح (ذبیح)، شهین تسلیمی (عالیه)، علیرضا مهران (نوید)، حمید ابراهیمی (افشین کافر)، مهرداد ضیایی (دکتر پویا)، آزیتا ترکاشوند (زیبا چاپاری)، نیلوفر شهیدی (زهره)، مجید سعیدی (اسفند/ نعنا)، ندا قاسمی (سودابه)، هدی استواری (سایه)، ارشیا توکلی (سلیم)، حسن ولیخانی (نصیر)، بازی می‌کنند.

خبرنگار ایسنا همراه با عده ای دیگر از اهالی رسانه، در یکی از روزهای تصویربرداری این سریال در شهرک سینمایی ناجی هنر، با گروه سازندگان و بازیگران «حکم رشد» همراه شده و پای صحبت‌های آنان نشسته است.

آنچه در ادامه این گزارش می‌خوانید توضیحات تهیه کننده و کارگردان و نیز تعدادی از بازیگران اصلی سریال، درباره فضای این قصه پلیسی و پروسه تولید آن است.

دنبال یک چهره  قد بلند و پلیسی بودیم

مهدی فرجی ـ تهیه کننده سریال «حکم رشد» ـ درباره فضای این سریال پلیسی و بازیگران آن توضیح داد: قصه سریال پلیسی و خانوادگی است. ماجرای یک پلیس است که رییس یک کلانتری می شود و قرار است منطقه‌ای را که تعدادی از اشرار در آن حضور دارند و ناامن است را با کمک مردم به امنیت برساند. مجتبی فلاح و پیام احمدی نیا، نقش‌های اصلی سریال هستند.  فلاح، سال گذشته در سینمایی «جاندار» و امسال هم در «بی رویا» بازی کرده و از بازیگران خوب تئاتر است. نقشی که لازم داشتیم مشخصات خاصی داشت، باید قد بلند و چهره پلیسی می‌داشت. آقای احمدی نیا  که نقش منفی سریال هستند هم در فیلم «ملاقات خصوصی» بازی خوبی داشتند و شناخته شده‌اند. آقای فلاحی کمتر شناخته شده‌اند که با این سریال معرفی خوبی خواهند شد.

فرجی با بیان اینکه سریال «حکم رشد» از طرف شبکه سه به او پیشنهاد شده و تولید سیما فیلم است، درباره اینکه چرا با وجود اینکه در ابتدا قرار بود خود سعید نعمت الله که نویسنده فیلمنامه سریال است، کارگردانی آن را هم بر عهده بگیرد، اما در نهایت کارگردانی سریال به حسن لفافیان سپرده شد، توضیح داد: آقای نعمت الله متنی را برای ما نوشتند اما الان درگیر پروژه‌ای در نمایش خانگی هستند. متن تغییر جدی نکرده اما بالاخره آن فیلم نامه را قرار بود خود آقای نعمت الله کار کند و آقای لفافیان سبک متفاوتی دارد. فیلم نامه اولیه کمی طولانی بود. ما قسمت ها را کمتر کردیم و به حدود سی قسمت رساندیم و فیلمنامه بازنویسی شد.

فرجی در ادامه اشاره کرد که سعید نعمت الله بازیگران سریال را هم انتخاب کرده بود و هزینه‌هایی شده بود اما با آمدن حسن لفافیان، همه بازیگران به جز ثریا قاسمی تغییر کردند.

او افزود: آقای لفافیان قبلا کار پلیسی داشتند. کار اخیرشان هم «کلبه ای در مه» بود و برای این سریال انتخاب خوبی هستند. تا اینجا که کار را دیدم خیلی خوب کار کردند. 

این تهیه کننده در پاسخ به پرسش ایسنا که «حکم رشد» تاکنون در چه لوکیشن‌هایی تصویربرداری شده و تصویر کرونایی شهر و ماسک زدن شهروندان در کارشان خللی ایجاد کرده است یا خیر؟ توضیح داد: منزل پلیس، کلانتری، بیمارستان، خیابان، مغازه، قهوه خانه و ... از جمله لوکشین های این سریال بوده است؛ در مجموع حکم رشد سریال پُر لوکیشنی است. خیلی دقت کردیم که به لحاظ راکوردی مراقبت کنیم که ماسک دیده نشود و مشکلی ایجاد نکند.

نگاه متفاوت به اراذل و اوباش

حسن لفافیان ـ کارگردان ـ هم درباره سریال «حکم رشد» توضیح داد: قصه‌ی ما اجتماعی است و رگه‌های پلیسی دارد. تاکید ما ساخت سریالی اجتماعی است که بخشی از جامعه درگیر آن هستند. در منطقه‌ای اتفاقات عجیبی توسط برخی از اراذل رخ می دهد و به شخصی از نیروی انتظامی، ماموریت داده می‌شود که آنجا را پاکسازی کند. این پلیس درگیر ماجرایی می‌شود چراکه یکی از آن اراذل از خانوده‌اش است و شرایط برایش سخت می‌شود. در حقیقت او میان کار و خانواده گیر می‌کند.

لفافیان با بیان اینکه برخی از ابعاد شخصتی اراذل و اوباش را نمی‌توان در تلویزیون نشان داد، در عین حال گفت: یکی از شخصیت‌های اصلی ما از اراذل و اوباش است و ما بررسی می کنیم که چه اتفاقی افتاده که این فرد وارد این ماجرا و مسیر می‌شود و بعد تلاش می‌کند از این فضا دور شود اما اجازه ندارد. نگاه ما به این موضوع سطحی نیست.

این کارگردان افزود: تلویزیون خط قرمز هایی دارد که نمی‌توانیم وارد شویم. شاید اگر می‌شد خط قرمزها را کنار بزنیم می‌توانستیم کار طبیعی تری و دقیق تری از این فضا ارائه دهیم اما نسبت به خیلی از سریال هایی که درباره این موضوع ساخته شده سعی کردیم نگاه واقعی تری نشان دهیم و چیزهایی که نمی‌توان سمتش رفت را سعی کردیم اصلا نشان ندهیم تا اینکه بخواهیم غیرواقعی نشان دهیم.

حسن لفافیان توضیح داد که با وجود خط قرمزهای تلویزیون و چهارچوب‌هایی که برای نمایش شخصیت‌های پلیسی وجود دارد، در سریال «حکم رشد»،  با کمک نیروی انتظامی، سعی کرده‌اند پلیسی متفاوت نشان دهند.

او در پاسخ به سوال ایسنا درباره اینکه چرا برای شخصیت اصلی داستان سراغ یک بازیگر شناخته نشده و تئاتری رفته است، توضیح داد: می‌خواستیم بیننده پیش زمینه ذهنی از بازیگر نداشته باشد و نقش برایش قابل لمس تر باشد. البته آقای مجتبی فلاح سال هاست در سینما و تئاتر کار می‌کند اما در تلویزیون تقریبا اولین نقش ایشان است و این به نفع ماست؛ زیرا بیننده با او ارتباط بهتری برقرار می‌کند تا با بازیگری که چندین نقش بازی کرده و بیننده‌ها از او پس زمینه ذهنی دارند.

لفافیان درباره زمان پخش این سریال از شبکه سه گفت: تصویربرداری تقریبا تا اواخر اردیبهشت طول می‌کشد و تصمیم درباره زمان پخش با شبکه است اما اصولا شبکه برای پخش عجله دارد.

این کارگردان درباره بازنویسی متنی که سعید نعمت‌الله نوشته و نیز شروع کارگردانی سریال «حکم رشد» با این نویسنده و در نهایت رفتنش از این پروژه، توضیح داد: آقای نعمت الله کار را بر اساس متن خودشان شروع کردند و طبیعتا به متنشان وابستگی داشند اما ما متن را در سه ماه بازنویسی کردیم. با نگاه متفاوت من به عنوان کارگردان و نیز نگاه شبکه و نیروی انتظامی، متن بازنویسی شد. الان ۵۰ درصد از متن اولیه فاصله داریم. شاید یکی از دلایلی که آقای نعمت الله کار را ادامه ندادند همین بود که شبکه سه نقطه نظراتی داشت که آقای نعمت الله دوست نداشت و به توافق نرسیدند و جدا شدند. به هر حال سفارش دهنده نگاه های اجتماعی و سیاسی روز را رعایت می‌کند و به شما منتقل می‌کند؛ دستور نبوده نقطه نظر بوده که باید رعایت شود چون در هر صورت تهیه کننده اصلی تلویزیون است و آقای فرجی زحمت اجرایی را می‌کشد.

یک پلیس متفاوت و خارج از چهارچوب

مجتبی فلاح که در سریال «حکم رشد» نقش اصلی و پلیس سریال را بازی می‌کند و اولین تجربه جدی خود در یک سریال را به نمایش می‌گذارد، درباره این سریال و نقشش توضیح داد: ذبیح، پلیس درست کار و خانواده دوستی است که در وسط یک قصه‌ای مهلک قرار می‌گیرد و به چالش کشیده می‌شود. اولین سریالی است که برای صداوسیما بازی می‌کنم و دلیل پذیرفتن این نقش متفاوت بودنِ این پلیس بود. خیلی آدم وار تصمیمی می گیرد. خیلی اتوکشیده نیست. زندگی و کارش در تداخل قرار می‌گیرد و باید میان عشق و وظیفه یکی را انتخاب کند. اصلا شبیه کاراکترهای معمول سریالهای صداوسیما نیست. برای پلیس ها همیشه چهارچوب‌هایی هست. در تله فیلم «زخم کاری» ساخته محمد حمزه‌ای هم نقش پلیس را بازی کرده بودم ولی آنجا هم طبق چهارچوب رفتار کردیم اما اینجا اینطور نیست، یک پلیس تکراری کلیشه‌ای نشان نمی‌دهیم. بلکه یک آدم عادی است.

او درباره فیلم‌نامه سعید نعمت الله گفت: آقای نعمت الله در دیالوگ پردازی شیوه خاصی دارند و تکلفی در گفتارشان وجود دارد که ما سعی کردیم با وفاداری به متن، یک روانی در گفتار ایجاد کنیم.

فلاح در پاسخ به این سوال ایسنا که «اگر دیده شدنش در نقش پلیس باعث شود از این پس پیشنهاد نقش تکراری به او زیاد شود واکنشش چه خواهد بود؟» گفت: احتمالا قبول نمی‌کنم. در دو فیلم دیگر هم نقش پلیس را بازی کردم. اما این کامل ترین نقس پلیسی است که دارم بازی می‌کنم. البته اگر باز هم نقش پلیسی به من بخورد که قصه جاندار باشد و تیم خوب باشد، نقش یک پلیس متفاوت دیگر را هم بازی می‌کنم.

او در پاسخ به سوال دیگر ایسنا که «نگران تکراری شدن نقشش به عنوان پلیس در ذهن مخاطب نخواهد بود؟» گفت: چرا این نگرانی وجود دارد. تفاوت برایم مهم است. نقش قبلی ام امیرکبیر بود و الان پلیس. دیده شدن لحاظ درآمدی به نفع هر بازیگری است و باعث می‌شود من بتوانم راحت تر زندگی کنم و گزیده تر انتخاب کنم. هر چه بیشتر دیده شوی فعالیتت کمتر می شود چون مجبوری گزیده تر انتخاب کنی تا اقبالی که به وجود آمده از بین نرود.

فلاح درباره اقبال نخستین سریال تلویزیونی‌اش در میان مخاطبان گفت: این کار با بیت‌المال ساخته می‌شود و اینکه چیزی ساخته شود که پول مردم حیف و میل نشود برای من مهم است. قصه جذابیت دارد و آقای نعمت الله فیلم‌نامه خوبی نوشته‌اند و آقای لفافیان کار را خوب پیش می برند. «حکم رشد» در حوزه سریال‌های پلیسی،  می‌تواند نقطه عطف باشد. فکر می کنم به «پلیس جوان» شبیه شود.

این بازیگر با اشاره به برخی کج سلیقگی ها که در سال‌های اخیر باعث ریزش مخاطبان تلویزیون شده، اظهار کرد که سریال «حکم رشد» توانایی جذب مخاطب را دارد و طوری ساخته شده که مخاطب دنبالش می‌کند و نمی‌تواند یک قسمت را از دست بدهد.

فلاح عنوان کرد که سه قسمت پایانی فیلمنامه را هنوز نخوانده و برای خودش هم چالش است که پایانش چه می‌شود اما در عین حال چون از تیم سریال خیالش راحت است نگرانی بابت آن ندارد. به گفته فلاح چون قسمت‌ها بارها بازنویسی می‌شود هنوز قسمت‌های آخر به بازیگران تحویل داده نشده است.

فلاح که در سریال نمایش خانگی «قبله عالم» که پخشش با حواشی زیادی همراه شد، بازی داشته است، درباره این سریال هم گفت: در «قبله عالم» نقش امیرکبیر را بازی کردم. نقش کوتاهی بود اما نمی‌توانستم نقش امیر کبیر را رد کنم؛ مگر یک بازیگر چند بار می تواند این نقش را بازی کند؟ این سریال با حجم عجیبی از حذفیات روبرو شد طوری که خودم وقتی قسمت آخر را تماشا می کردم، اواسطش خاموش کردم چون آنچه ما تولید کردیم آن نبود که پخش شد.

شخصیت های زن غیرمنفعل

نیلوفر شهیدی که در سریال «حکم رشد» نقش همسر پلیس سریال را ایفا می‌کند، درباره نقشش توضیح داد: من نقش زهره همسر سرهنگ ذبیح را بازی می‌کنم. شخصیت های زن در این سریال جالب هستند. منفعل نیستند و برعکسِ اغلب کارهای دیگر، چند بعدی هستند. زهره یک زن مثبت است که مادر است و فرزندش بیمار است. خانه دار و در کنارش نقاش است. همسر پلیس است و درگیر قصه‌های پلیسی می‌شود و رودرروی خواهرش محبوبه با بازی (مه‌لقا باقری) قرار می‌گیرد. در این قصه تمام شخصیت‌ها پیش برنده هستند و جای خودشان قرار گرفته‌اند.  

شهیدی که در سریال‌های تلویزیونی اغلب در نقش خانم‌هایی با پوشش چادر و مثبت دیده شده، درباره تکرار استفاده از بازیگرها در نقش‌های مشابه گفت: از زمانی که «به کجا چنین شتابان» را بازی کردم نقش خانم هایی با پوشش چادر زیاد به من پیشنهاد شد. یک مدتی کار نکردم اما اوضاع تغییری نکرد. قدرت ریسک کارگردان‌های ما پایین است و بازیگرها را در شکل‌های متفاوتی نشان نمی‌دهند. تقریبا ۷۰ درصد فیلم‌نامه هایی که به من پیشنهاد می‌شود برایم تکراری بوده است.

این بازیگر دلیل پذیرش نقشش در سریال «حکم رشد» را اینگونه عنوان کرد: فیلم نامه برایم جذاب بود و در یک روز خواندمش و زمین نگذاشتم.  امیدوارم کار درخوری باشد. فکر می‌کنم مردم دوست داشته باشند. آنقدر شخصیت‌های متفاوتی داریم که هر مخاطب حداقل با یک شخصیت همذات پنداری می‌کند. شخصیت مثبت و منفی نداریم و همه خاکستری هستند.

او در پاسخ به ایسنا درباره علت کم کاری‌اش در تلویزیون گفت: در دو سال اخیر سعی کردم کمتر کار کنم. واقعا جذابیتی در فیلم‌نامه ها وجود ندارد. حداقل نقش‌هایی که به من پیشنهاد شده برایم جذاب نبوده است.

شهیدی در پاسخ به سوال دیگر ایسنا درباره حضور در شبکه نمایش خانگی گفت: در شبکه خانگی پیشنهاد بازی داشته‌ام. کاری هم داشتم که هنوز پخش نشده اما در نهایت سینما، شبکه خانگی و تلویزیون برای منِ بازیگر تفاوتی ندارد. در نهایت ما برای مردم کار می کنیم و مخاطبمان مردم است، فرقی نمی کند در کجا باشد.

او در پایان گفت که به تازگی در سریال «ساعت ۱۱» هم بازی داشته و نقش یک پزشک را ایفا کرده است. پزشکی که تخصصش در پیوند اعضاست. آشا محرابی و ویدا جوان از هم بازی‌های نیلوفر شهیدی در سریال «ساعت ۱۱» هستند.

از «نون خ» طنز تا «حکم رشد» پلیسی

هدی استواری، دیگر بازیگر سریال «حکم رشد»، درباره این سریال و نقشش توضیح داد: سریال، پلیسی و در عین حال خانوادگی است. به نظرم در میان سریال‌های تلویزیون جذابیت داشته باشد. من نقش سایه همسر یک آدم خلافکار را بازی می‌کنم که برای حفظ زندگی اش دست به هر کاری می‌زند. دیالوگ‌ها خیلی برایم جذاب بود. نقش خودم را هم به این دلیل دوست داشتم که گذشته پر فراز و نشیبی داشته و پیچیدگی‌های خاصی دارد.

این بازیگر عنوان کرد: تاوقتی زنی شبیه خودت را ندیده باشی نمی‌توانی نقش را درک کنی سعی کردم آدم‌های شبیه این نقش را پیدا کنم و با آن‌ها مصاحبت کنم.

استواری که در سریال «نون خ» هم بازی داشته است، درباره تجربه بازیگری‌اش عنوان کرد: قبل از «نون خ» چند تئاتر کار کردم و در سریال اپیزودیک انعکاس در سه قسمت بازی داشتم. خیلی از همکارانم که شاید از من سابقه‌ و کارهای بیشتر داشتند به اندازه‌ای که من در «نون خ» دیده شدم دیده نشده‌اند زیرا «نون خ» کار پربیننده‌ای بود. در کل بازیگرهای تئاتر خیلی کمتر از تلویزیونی ها شناخته می‌شوند.