اوج تحرکات گروه‌های تندرو منتسب به جریان راست‌افراطی در آمریکا به دوره چهار ساله زمامداری «دونالد ترامپ» برمی‌گردد؛ دوره‌ای که امکان تکرار آن دور از ذهن نیست و باید منتظر انتخابات ۲۰۲۴ ماند تا دو طیف دموکرات و جمهوریخواه نامزدهای خود را معرفی کنند. اما از نگاه ناظران، پیروزی حزب جمهوریخواه و ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید بر رشد بیشتر افراط گرایی داخلی بی‌تاثیر نخواهد بود.
با هدف بررسی پیشینه جریان راست افراطی در آمریکا، پیش‌بینی قدرت‌یابی هر یک از دو طیف دموکرات و جمهوریخواه در انتخابات کنگره و ریاست جمهوری، گرایش سیاسی این جریان تندرو و نیز اثرگذاری پیروزی جمهوری‌خواهان بر آینده این جریان، گفت وگویی با دکتر «ثمانه اکوان» تحلیلگر مسائل آمریکا داشتیم.
ایرنا: بعد از حملات ۱۱ سپتامبر فضایی در آمریکا ایجاد شد که در قالب آن، بحث میهن‌پرستی و نژادپرستی گسترش یافت و به این منجر شد که گروه‌های راست افراطی قدرت پیدا کنند. منظور از راست افراطی چیست و شامل چه گروه‌هایی می‌شود؟ آیا آنها رهبری متمرکزی دارند؟ آیا ترامپ در صدد آن است که رهبری این گروه‌ها را به دست بگیرد؟
اکوان: درست اشاره کردید که این ماجرا از ۱۱ سپتامبر شدت گرفت. آمریکایی‌ها در فرهنگ خود، «ما و دیگران» بسیار دارند. یعنی در فرهنگ آنها تعریف دیگران و دشمن بسیار زیاد است. به دلیل همین تقسیم‌بندی و دشمنی با طرف مقابل جزو فرهنگ سیاسی و فرهنگ حاکم جامعه است. از طرفی در آمریکا همیشه شکاف نژادی و مذهبی هم وجود داشته‌است. در ماجرای ۱۱ سپتامبر تمرکز بر مذهب و اسلام قرار گرفت. یعنی دشمن بیرونی که یک‌دفعه توانسته در خاک آمریکا اقدام عملیاتی انجام دهد.
نخستین‌بار در ماجرای انتخابات ۲۰۲۰ و بعد حادثه ۶ ژانویه، واژه تروریسم داخلی بر سر زبان سیاستمداران افتاد و به کسانی که مشکوک بودند، انگ تروریست داخلی می‌زدند که علیه دموکراسی آمریکا اقدام می‌کنند. بنابراین، «ما و دیگران کردن» و این دشمنی همیشه وجود داشته و بعد از ۱۱ سپتامبر ادامه یافت و متمرکز بر داخل کشورشان شدند. تا آن زمان در خود آمریکا واژه تروریست داخلی از سوی سیاستمداران شنیده نمی‌شد؛ نخستین‌بار در ماجرای انتخابات ۲۰۲۰ و بعد حادثه ششم ژانویه، واژه تروریسم داخلی بر سر زبان سیاستمداران افتاد و به کسانی که مشکوک بودند، انگ تروریست داخلی می‌زدند که علیه دموکراسی آمریکا اقدام می‌کنند.
گروه‌های راست افراطی، گروه‌های مختلفی هستند، مانند «کوکلاکس کلان‌ها» که ریشه سنتی دارند، سفیدبرتر پندارها که مخالف مهاجران از مکزیک و آمریکای لاتین و همچنین مسلمانان هستند. چون این گروه‌ها در برهه‌های زمانی مختلف افراطی‌گری از خود نشان می‌دادند و اف‌بی‌آی همیشه دنبال آنها بوده و اجازه فعالیت بسیار ساختارمندانه به آنها نمی‌داده و معمولا پراکنده هستند. بیشتر گروه‌هایی که به این صورت شکل می‌گیرد بدون رهبر و سر هستند و فعالیت‌هایشان خیلی مشخص نیست اما در مواقعی این گروه‌ها اقدامات روی زمینی انجام می‌دهند.
(کوکلاس‌کلان (Ku Klux Klan) نام گروهی فرقه‌گونه در ایالات متحده آمریکاست که پشتیبان برتری نژاد سفید، نژادگرایی، بومی‌گرایی و نفرتِ نژادی هستند.)
اما آنچه که باعث قدرت‌یابی آنها شد، کارها و رفتارهای ترامپ بود. برای مثال، به سفیدبرتر پندارها اهمیت می‌داد و صحبت‌های آنها را بیان می‌کرد. ادبیات ترامپ، ادبیات کاملا نژادپرستانه است؛ زیرا می‌داند سفیدبرتر پندارها که از نظر اقتصادی جزو طبقه متوسط هستند، به او رای دادند و همین الان هم کسانی که در آمریکا هستند و به حمایت از او می‌پردازند، از همین گروه هستند.
اما پس از ۶ ژانویه(۱۶ دی‌ماه) که سیستم قضایی آمریکا با آنها برخورد کرد، آنها قدرتمندتر شدند زیرا بیشتر می‌توانند در رسانه‌ها صحبت کنند و از این طریق بروز و ظهور یابند. از طرفی هم مطمئن هستند که ترامپ برخواهد گشت. اطمینان دارند می‌توانند کاری انجام دهند که حزب جمهوریخواه نتواند از ترامپ بگذرد. از این رو امیدوارند در انتخابات ۲۰۲۴ یا همین انتخابات کنگره در سال ۲۰۲۲ بتوانند فعالیت سیاسی خود را بیشتر کنند.
قوانینی برای محدودیت در حق رای اقلیت‌ها
ایرنا: نزدیک به ۱۶۰۰ گروه از راست‌های افراطی در آمریکا وجود دارند. از نظر تاثیرگذاری این گروه‌ها چقدر می‌توانند بر انتخابات تاثیر بگذارند؟
اکوان: آنها به خوبی می‌توانند روی انتخابات تاثیر بگذارند زیرا در ۳۳ ایالت آمریکا قوانینی تصویب کردند که محدودیت حق رای است. یعنی همه قوانین را به گونه‌ای تصویب می‌کنند که اقلیت‌های نژادی مثل سیاهپوستان یا لاتین‌تبارها یا هر کس که از نژاد سفیدپوست نیست، نتواند رای دهد و هر چقدر رای دهندگان کمتر شوند اینکه جمهوری‌خواهان چه در انتخابات محلی و چه در انتخابات سراسری برنده شوند، بسیار است. کسانی که افکار عمومی را هدایت می‌کنند، همین سیاستمدارانی هستند که طرفدار حزب جمهوریخواه هستند و می‌دانند این سفیدپوستان طبقه متوسط هستند که رای می‌دهند و برای سیستم مشخص می‌کنند که چه می‌خواهیم. از طرفی از آنجایی که این گروه در اقتصاد سنتی و نه نوین آمریکا هستند، قدرت حمایت مالی از کاندیداهای مجلس نمایندگان، سنا و ریاست جمهوری را هم دارند.
ایرنا: با پیروزی و یا شکست ترامپ چه اتفاقی برای راست‌های افراطی می‌افتد؟
باقی ماندن ترامپ در عرصه سیاسی با نامزد شدنش باعث افزایش شکاف اجتماعی و نژادی در جامعه آمریکا می‌شود. به طوری که برخی از سران آمریکایی پیش بینی وقوع جنگ داخلی را هم کرده‌اند.اکوان: درهر دو صورت یک اتفاق بسیار مهم در آمریکا می‌افتد و آن افزایش شکاف و گسست سیاسی و اجتماعی داخل آمریکاست. یعنی فقط نامزد شدن ترامپ می‌تواند آن را افزایش دهد. باقی ماندن ترامپ در عرصه سیاسی با نامزد شدنش باعث افزایش شکاف اجتماعی و نژادی در جامعه آمریکا می‌شود؛ به طوری که برخی از سران آمریکایی پیش بینی وقوع جنگ داخلی را هم کرده‌اند. برای مثال برخی از گروه‌های سفیدبرتر پندار اعلام کرده‌اند که دفعه دیگر در انتخابات با اسلحه شرکت می‌کنیم. غیر از اینکه حضورمان را با اسلحه نشان می‌دهیم، اجازه نمی‌دهیم که تقلب در انتحابات مانند دفعه قبل اتفاق بیفتد. البته این تنها مختص سفیدبرترپندارها نیست.
بر اساس آخرین نظرسنجی که انجام شده یک سوم یعنی چیزی حدود ۳۱ درصد از مردم معتقد بودند «جو بایدن» با تقلب بر سر کار آمده و این ۳۱ درصد را اگر بخواهیم به جامعه آمریکا تعمیم دهیم یک سوم جامعه آمریکا معتقدند تقلب شده است و یا در هر صورت ابهامی در مورد انتخاب بایدن وجود دارد.
حال فرض کنید دوباره ترامپ بیاید و از این گروه‌ها حمایت کند و از آنها بخواهد در انتخابات شرکت کنند و بعد که در انتخابات شرکت می‌کنند تنها رای دادن نباشد، حضور با اسلحه در خیابان برای مانور نظامی باشد و بعد نظارت بر پایگاه‌های انتخاباتی صورت گیرد و اگر در پایگاه‌ها حضور پیدا کنند بسیاری از سیاهپوستان و یا لاتین‌تبارها جرات حضور را نخواهند داشت. غیر از اینکه محدودیت رای‌دهی هم برای آنها اعمال شده و نمی‌توانند رای بدهند. همه این موارد منجر به این می‌شود که احتمال پیروزی ترامپ و یا کاندیدایی که به جای ترامپ و به عنوان نماینده او آمده، بیشتر شود.
اما آنچه ممکن است در صورت پیروزی دوباره ترامپ اتفاق بیفتد اینکه در صورت برنده شدن حزب جمهوریخواه، گروه چپ‌گرای «آنتیفا» در مقابل سفیدبرترپندارها قرار بگیرد که نتیجه آن درگیری دو قطب نژادی و در نتیجه تشدید شکاف‌ها و حتی جنگ داخلی است.
ایرنا: منظور از جنگ داخلی چیست و در چه سطحی ممکن است اتفاق بیفتد؟
اکوان: بسیاری معتقد بودند حوادث رخ داده پس از مرگ «جرج فلوید» نوعی جنگ داخلی است زیرا قضیه آرایش نظامی گرفت. پلیس به عنوان نیرویی که با سیاهپوستان مقابله می‌کند، وارد میدان شد وسیاه‌پوستان و طرفداران حقوق سیاه‌پوست در خیابان جلوی ماشین پلیس و گازهای اشک‌آور مقاومت می‌کردند. بنابراین کف خیابان بودن مردم همان جنگ داخلی می‌شود. آمریکایی‌ها چون دوست دارند همیشه هشدار بدهند، از واژه جنگ داخلی استفاده می‌کنند اما به منزله آن نیست که همه بیرون ریخته و با اسلحه یکدیگر را بکشند.
اما جنگ داخلی مورد نظر آمریکا مانند حوادث بعد از مرگ جرج فلوید هم خطرناک است. زیرا تا کنون چنین چیزی پیش نیامده؛ بعد از مرگ جرج فلوید، همه در خیابان بودند و دولت مجبور بود واکنش نشان دهد. زیرا دولت ناچار بود در مقابل همه مجامع عمومی در کل دنیا پاسخگو باشد. اوباما در آخرین نطق خود در سازمان ملل ناچار شد در مورد اتفاقاتی که برای سیاهپوستان در داخل آمریکا افتاده بود توضیح دهد و این امر یعنی توضیح در مورد امور داخلی آمریکا که تا کنون اتفاق نیفتاده بود.
بعد از ماجرای جرج فلوید بسیاری عنوان کردند که سیاهپوستان هم می‌توانند در اعتراض‌ها اسلحه به دست گرفته تا از جان خود محافظت کنند. بنابراین در گام نخست ممکن است شاهد یک جنگ تمام عیار نباشیم، اما همه این موارد پله به پله زمینه‌ساز یک جنگ داخلی خواهد بود.از این ماجرا به بعد دولت آمریکا ناچار است در مقابل همه مجامع عمومی پاسخگو باشد. از سویی ماجرای حضور سلاح در اعتراض‌ها و تجمع‌ها خود باعث ایجاد درگیری هر چند محدود می‌شود. علاوه بر این، تاریخچه‌هایی نیز داریم که نشان می‌دهد با این امر برخورد نمی‌شود. برای مثال در ماجرای اعتراض‌های مربوط به جرج فلوید یک نوجوان سفیدپوست با اسلحه به دلیل قدرت‌نمایی سفیدپوستان وارد راهپیمایی سیاهپوستان شد، در نتیجه درگیری به وجود آمد و نوجوان با همان اسلحه یکی از سیاهان را کشته و دو نفر را زخمی کرد اما دادگاه به تبرئه این متهم رای داد. زیرا آن نوجوان حق حمل اسلحه را داشت.
این یک مورد بود در حالی که اگر در همان راهپیمایی سه مورد دیگر اتفاق می‌افتد با همین اسلحه‌های نیمه خودکار واقعا می‌توانست یک کشتار بسیار بزرگی رخ دهد. بعد از ماجرای جرج فلوید، در یک نظرسنجی ۴۸ درصد سیاهپوستان اعلام کردند که دیگر امکان ندارد تغییری در مورد سیاهان رخ دهد و از این امر ناامید شدند. همچنین بسیاری عنوان کردند که سیاهپوستان هم می‌توانند در اعتراض‌ها اسلحه به دست گرفته تا از جان خود محافظت کنند. بنابراین در گام نخست ممکن است شاهد یک جنگ تمام‌عیار نباشیم، اما همه این موارد پله به پله زمینه‌ساز یک جنگ داخلی خواهد بود.
بازی قدرت با ابزار رسانه
ایرنا: آیا فکر می‌کنید که ترامپ کاندیدا می‌شود؟ آیا سیستمی وجود دارد که مانع از کاندیداتوری وی شود؟
اکوان: سیستمی وجود ندارد. دموکرات‌ها نهایت تلاش خود را کردند تا با ایجادکمیته تحقیقات در ۶ ژانویه به اسناد کاخ سفید دسترسی پیدا کنند زیرا آنها معتقدند سخنان ترامپ سبب شد مردم به بیرون بریزند. آنها همه تلاش خود را کردند تا به این اسناد دست پیدا کنند اما ترامپ جلوی آنها را گرفت و گفت آنها اسناد محرمانه کاخ سفید هستند و نمی‌توانند منتشر شوند.
از طرف دیگر، کنگره مطرح کرد که به دیوان عالی مراجعه کنند و از آن برای دستیابی به اسناد اجازه بگیرند که ترامپ گفت اگر از دیوان عالی اجازه نگیرید تا مرحله‌ای همکاری کرده و اسناد را در اختیارشان می‌گذارد. اما برنامه دموکرات‌ها این بود که آن را به دیوان عالی برده تا رای را از آن بگیرند که البته من معتقدم در این کار موفق نمی‌شدند زیرا بیشتر اعضای دیوان عالی جمهوریخواه هستند و در نهایت به ترامپ رای می‌دادند. در حالی که اگر نهادی دیگر این اسناد را در اختیارشان می‌گذاشت، می‌توانستند ترامپ را تا ۲۰ سال به زندان بیندازند.
در نهایت وقتی دموکرات‌ها متوجه شدند نمی‌توانند کار دیگری انجام دهند به رسانه‌ها روی آوردند. در حالی که به دلیل بافت قدیمی سیستم قضایی آمریکا که بیشتر جمهوریخواه هستند و می‌توانند طرفدار ترامپ باشند، فعالیت رسانه‌ای آنها هم بیشتر شد. دقیقا کارشناسان آمریکا پروسه‌اش را با استیضاح ترامپ مقایسه می‌کنند که چون می‌دانستند که رای نمی‌آورد رسانه‌ای کردند تا در ماجرای انتخابات آمریکا بتواند تاثیرگذار باشد.
دقیقا خوراکی که ترامپ نیاز دارد تا آنها را همراه خود کند، رسانه‌ها در اختیارش می‌گذارند اما واقعیت در آمریکا این است که ۳۳ ایالت قوانین انتخاباتی را به‌نحوی که به نفع جمهوری‌خواهان است، تغییر داده‌اند و جمهوری‌خواهان اگر مجلس سنا را به دست بگیرند دیگر بایدن نمی‌تواند در عرصه سیاست داخلی و خارجی آمریکا کاری انجام دهد.
از طرفی حزب جمهوریخواه با هر کاندید دیگری به دلیل وضعیت جسمانی و عملکردی بایدن، شانس بیشتری برای پیروزی دارد و اگر دموکرات‌ها همه تلاش خود را کنند تا خانم «کاملا هریس» معاون وی، روی کار بیاید، باز هم احتمال آن ضعیف است زیرا او هم عملکرد مناسبی نشان نداده و کاریزما هم ندارد. این موارد همگی بیانگر این هستند که دموکرات‌ها جایگاه خوب و مناسبی در آمریکا ندارند. زیرا تنها سلاحی که در دست دارند، رسانه است در حالی‌که همانطور که پیش از این هم اشاره شد رسانه علیه خودشان می‌شود.
واقعیت در آمریکا این است که ۳۳ ایالت قوانین انتخاباتی را به نحوی که به نفع جمهوری خواهان است، تغییر داده‌اند و جمهوری خواهان اگر مجلس سنا را به دست بگیرند دیگر بایدن نمی‌تواند در عرصه سیاست داخلی و خارجی آمریکا کاری انجام دهد.ایرنا: در صورت ورود ترامپ و جمهوری‌خواهان به کاخ سفید و تداوم تقویت رشد افراطی در داخل و یکجانبه‌گرایی در عرصه خارجی، چه سرنوشتی برای ایالات متحده رقم خواهد خورد؟
اکوان: معمولا دموکرات‌ها عنوان می‌کنند که افرادی نظیر ترامپ، دموکراسی آمریکایی را زیرسوال می‌برند اما جمهوری‌خواهان با شعار ترامپ همسو هستند که اگر نگاهت به داخل باشد و بتوانی داخل یعنی اعضای طبقه متوسط را با خود همراه کنی، آمریکا دیگر نیاز ندارد در عرصه سیاست خارجی، چند جانبه‌گرایی به راه بیندازد. این دقیقا همان چیزی است که ترامپ هم به آن اعتقاد داشت.
آمریکا مقداری انزوا پیدا می‌کند تا به مسائل داخلی‌اش بپردازد اما در عرصه سیاست خارجی نیز تک‌روی خود را دارد و همه کشورها مجبورند پابه‌پای آمریکا پیش روند، زیرا کشور قدرتمندی است. اگر هم کشوری از وضعیت‌اش ناراحت است به خودش مربوط است نه به آمریکا. مثل آن چیزی که در مورد برجام اتفاق افتاد. کشورهای دیگر را مجبور کرد تحریم علیه ایران را ادامه دهند اما ناراحتی این کشورها در مورد تعرفه‌های تجاری برایش مهم نبود.
همین امر اتفاقا در صورت تکرار منجر به افول آمریکا می‌شود؛ زیرا این پروسه تا جایی می‌تواند ادامه پیدا کند. وقتی ترامپ منافع اروپا را در خصوص تعرفه تجاری زیرسوال می‌برد آنها را مجبور می‌کند به جای آمریکا با دیگر کشورها قرارداد ببندند و بنابراین زمانی که این ارتباط گسسته شود، قدرت و جایگاه آمریکا هم متزلزل می‌شود. به عبارتی آمریکا قدرت جهانی خود را از دست می‌دهد.
