کیوی بخوریم یا نخوریم؟

اگر اتفاقی سری به وسیله‌های مورد استفاده خود بزنید عبارت ساخت چین را روی اکثر وسایل می‌توانیم ببینیم از اتومبیل و وسایل الکترونیکی گرفته تا پوشاک و لوازم خانگی، اما میوه‌ای چینی الاصل نیز بیش از ۳۰ سال است در کشورمان کشت می‌شود، کیوی، بومی چین جنوبی که اصلاح آن در نیوزیلند انجام شد و به سایر نقاط جهان از جمله شمال ایران گسترش پیدا کرده است.

باغات مرکبات شمال کشور در سال‌های ۶۰ بر اثر سرمای زمستانه از بین می‌رفتند و عملکرد پایینی داشتند؛ باغداران به دنبال جایگزینی برای مرکبات بودند که در نهایت درخت کیوی که نسبت به مرکبات به سرمای بیشتر مقاوم است انتخاب شد.

محصول چینی الاصل با ورودش به ایران از سال ۱۳۷۴ با استقبال همراه شد و باغداران شمالی با توسعه مزارع کیوی ایران را به چهارمین تولیدکننده و صادر کننده کیوی تبدیل کرده اند، اما امسال هورمون قاچاق به نام داوینچی و شپشک سفید سد راه صادرات این محصول شده است.

افتادن داوینچی و شپشک به جان کیوی

۲۱ آذر بود که خبر بازگشت کیوی‌های صادراتی ایران از هند تیتر یک خبرگزاری‌ها شد، مقامات قرنطینه هندوستان محموله‌های کیوی ایرانی را به دلیل وجود شپشک برگشت داده بودند.

به گفته هندی‌ها ۲۸ محموله کیوی ایرانی آلوده به شپشک بودند که ۴ محموله مستقیم از ایران به هندوستان و بقیه از امارات به این کشور صادر شده بود، همزمانی این رویداد یا برگشت خوردن سیب زمینی و فلفل دلمه‌ای بازار تولید، مصرف و صادرات را در شوک فرو برد شوکی که برای مصرف کنندگان داخلی بیشتر از جهت سلامتی بود.

میوه‌ها از آن تاریخ اگرچه وارد بازار‌های داخلی می‌شدند، اما فروش شان آنقدر کم بود که پلاسیده شده و دور می‌ریختند، اقبال مردم به مصرف کیوی امسال بسیار کم شده بود مردم به کیوی‌های ایرانی مشکوک شده اند.

برای پیگیری سلامت کیوی در مازندران لازم بود به غرب استان برویم، حدفاصل شهرستان نوشهر تا رامسر مسیری به طول ۹۰ کیلومتر که حدود نیمی از کیوی‌های ایران در اینجا تولید می‌شود، باغ‌های کیوی تقریباً خالی و محصول برداشت شده و در انبار و سردخانه در انتظار سفر به بازار هستند.

انبار آقای معصومی انباری با ۴۰ اتاقک سردخانه که این روز‌ها به اتاق انتظار برای کیوی‌ها تبدیل شده .

معصومی می‌گوید اتفاق اخیر باعث شده مصرف کیوی در داخل کشور تحت تاثیر قرار بگیرد نمونه‌اش بازار میوه و تره بار تهران که برخی از بار‌ها را پس فرستادند و گفتتد دیگر بار نفرستید چراکه بازار از کیوی اشباع است.


معصومی درحالی که یکی یکی سردخانه‌های مملو از کیوی را به ما نشان می‌دهد، می‌گوید: درحال حاضر در انبار‌های استان ۴۰۰ هزار تن کیوی انبار شده که اگر صادر نشود فاجعه‌ در بازار کیوی اتفاق می‌افتد.

اوضاع در انبار‌های دیگر این منطقه نیز به همین شکل است منتقمی صادرکننده کیوی است و می‌گوید که در یک ماه اخیر بیش از ۱۵۰ کارگری که در خط بسته بندی و انبارداری فعالیت می‌کردند را به خانه فرستاده است.

او درباره استفاده از هورمون‌ داوینچی که هندی‌ها ادعا کرده اند در محموله‌های ایرانی مشاهده شده است، می‌گوید: هورمون‌هایی که حرفش را می‌زنند نه در مازندران تولید می‌شود نه مصرف، استفاده از این هورمون‌ها باعث می‌شود وزن هر میوه بیش از ۱۱۰ گرم شود در حالی که کیوی بالای ۱۱۰ گرم در انبار‌های مازندران خیلی کم است.‌

بیشتر بخوانید:
ماجرای کیوی‌های برگشت خورده از هندوستان چیست؟ + فیلم

به گفته معصومی کیوی فقط یک آفت شپشک سفید دارد که به شکل محدود در فصل بهار روی برگ‌های درختان می‌نشیند و اگر میزان آن زیاد باشد باغداران در اردیبهشت و خرداد اقدام به سمپاشی یا محلول پاشی می‌کنند، اما فصل رسیدن این میوه آبان است و این فاصله چند ماهه از سمپاشی تا برداشت سبب می‌شود اثری از آفت کش‌ها در کیوی‌ها نباشد.

کیوی‌های سبز زیر ذره‌بین

همیشه در کتاب‌های باغبانی مطالعه کرده بودم که، چون کیوی آفت خاصی ندارد سمپاشی نمی‌شود و جزو کم خطر‌ترین میوه‌ها از نظر تجمع مواد سمی است حتی شنیده بودم در دسته بندی میوه‌ها بر اساس ارزش غذایی کیوی پیش از انگور و انار در رتبه سوم قرار دارد، اما سلامت کیوی نیاز به تایید داشت از انبار‌هایی که بازدید کرده بودیم چند کیوی را تصادفی انتخاب کردم و راهی مرکز تحقیقات مرکبات و میوه‌های نیمه گرمسیری کشور در رامسر می‌شوم جایی که دکتر گل محمدی رئیس مرکز انتظار ما را می‌کشید.

وارد آزمایشگاه که شدیم کیوی هارا به دست کارشناسان آزمایشگاه دادم، ابتدا مقداری از پوست کیوی را جدا کردند و دستگاهی که نور سبز داشت روی میوه قرار دادند آن دستگاه کیفیت رنگ میوه را نشان می‌داد.

دکتر گل محمدی با اشاره به اعداد می‌گوید: این میوه سبز رنگ و کیفیت آن عالی است حالا دستگاهی دیگر می‌آورد که سختی بافت شان را اندازه می‌گیرد با فشار لوله فلزی وارد کیوی می‌شود و عدد ۷ را نشان می‌دهد.

به گفته او این یعنی کیوی‌ها رسیدگی خوبی دارند و لهیدگی در آن‌ها نیست، سپس مقداری از آب کیوی را روی دستگاه کناری می‌چکاند و عدد ۱۰ نمایانگر این است که قند میوه هم در استاندارد‌ترین حالت ممکن به‌سر می‌برد.


بعد از آن به سراغ نیترات رفتند ماده‌ای که وجودش در برخی از مواد غذایی و سبزی‌ها بیش از حدی است که باید باشد، می‌گویند یکی از عوامل شیوع سرطان همین تجمع نیترات است پس از ورود نمونه ما به دستگاه و نمایش عدد ۵، دکتر رئیسی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات گفت: میزان نیترات در استاندارد جهانی ۵ تا ۸ میکروگرم در لیتر است این میزان در نمونه‌های ما حداقل است و بهترین عدد را نشان می‌دهد.

دکتر گل محمدی در جمع بندی آزمایشات می‌گوید: کیوی‌های آزمایش شده از نظر رنگ، باقیمانده سموم و نیترات در بهترین و بالاترین کیفیت به سر می‌برند و خوردن آن‌ها هیچگونه مشکلی به همراه نخواهد داشت.

اگر هندوستان نباشد خریداران دیگر هستند

مهر تایید سلامت کیوی‌ها آن هم از تنها موسسه تحقیقات مرکبات و میوه‌های نیمه گرمسیری کشور باعث شد مقصد بعدی ما برای کیوی‌های در انبار مانده اتاق بازرگانی استان باشد، ۶۰ درصد کیوی‌های تولیدی کشور می‌شود این یعنی در صورت عدم صادرات، کیوی خوراک خاک می‌شود.

مهاجر رئیس اتاق بازرگانی مازندران درباره حجم صادرات گفت: بیشترین صادرات کیوی در سال‌های گذشته به کشور هند بوده اما به این معنا نیست که اگر هند نباشد کیوی‌های ایران روی زمین می‌ماند.

مهاجر با بیان اینکه حواشی اخیر مقدار صادرات را در یک ماهه اخیر کم کرد، اما قطع نکرده است گفت: تا کنون ۱۲هزار تن کیوی مازندران به کشور‌های هدف صادر شده است و روند صادرات همچنان ادامه دارد.


او بارنامه‌های صادرات اخیر را به ما نشان می‌دهد در آن نام کشور‌هایی مانند اسپانیا، کشور‌های حوزه خلیج فارس، ازبکستان و روسیه به چشم می‌خورد و می‌گوید به گفته مقامات گمرک ۷۸ هزار تن کیوی هشت ماهه امسال از ایران صادر شد که فقط ۲۴ هزار تن آن روانه هندوستان شده است در حالی که میزان صاردات کیوی ایران به هندوستان در مدت مشابه پارسال۱۴ هزار تن بوده است.

وقتی به مهاجر درباره انباشت کیوی در سرخانه‌های استان و کمبود مشتری می‌گویم،گفت: ممکن است برخی صادرکنندگان به دلیل تجارت همیشگی با هند و یا تعیین قیمت بالا برای محصول خود، صادرات کمی داشته باشند و این به معنای بسته شدن کامل صادرات نیست.

او همچنین از تولید کنندگان صادرکنندگان خواست صبور باشند چرا که جهاد کشاورزی به دنبال رایزنی حل مشکل صادرات به هند است.

اندکی صبر، صادرات نزدیک است

حواشی ایجاد شده کیوی و مشکلات باغداران و صادرکنندگان این محصول پای نمایندگان چهار وزارتخانه امور خارجه، جهادکشاورزی، صمت و کشور را به رامسر کشاند.

مهدی قائمیان معاون قرنطینه و بهداشت گیاهی سازمان حفظ نباتات کشور در جریان بازدید از انبار‌های کیوی گفت: بعد از حواشی ایجاد شده در خصوص کیوی‌های ایرانی مذاکرات رسمی با مقامات سیاسی و کشاورزی هندوستان آغاز و برخی درخواست‌های هندوستان نیز اجرایی شده است.

او افزود: مقامات قرنطینه هندوستان اعلام کردند برای از سرگیری واردات کیوی مناطقی که کیوی در آن تولید و انبار می‌شود به هندوستان اعلام شود تا کارشناسان این کشور با حضور در این مناطق از نزدیک در جریان روند کشت و تولید قرار بگیرند و تولیدکنندگان و انباردارانی که شرایط لازم را برای صادرات دارند انتخاب شود.


معاون قرنطینه و بهداشت گیاهی سازمان حفظ نباتات کشور می‌گوید: این درخواست هند انجام و منتظر سفر کارشناسان سازمان قرنطینه هندوستان به ایران هستیم.

قائمیان می‌گوید: رایزنی‌ها در سطح سفرای دو کشور همچنان ادامه دارد و مقامات هندوستان اعلام کرده اند پروسه از سرگیری واردات کیوی از ایران دو ماه زمان می‌برد، اما به خاطر علاقه هندی‌ها به طعم و مزه کیوی ایرانی آن‌ها قول داده اند تا یک هفته مشکل را حل کنند.

حالا یک ماهی از کش و قوس‌های فراوان در بازار کیوی می‌گذرد و به گفته مسئولان کشوری و استانی این مشکل با پایان دی به پایان می رسد، اما یادمان باشد گاهی خیلی زود دیر می‌شود و غفلت در نظارت بر کیفیت تولیدات داخلی، حتی وجود چند شپشک سفید می‌تواند بازار آن محصول را سیاه و سبب حذف کالای ایرانی در بازار‌های هدف و بی اعتمادی مصرف کننده داخلی شود.