به گزارش رویداد ایران به نقل از ایسنا، سیمنار تخصصی چالش گاز در زنجیره فولاد در دو بخش تامین پایدار گاز در زنجیره فولاد (پشتیبانی، مانع‌زدایی و سرمایه‌گذاری) و رقابت‌پذیری صنعت فولاد با افزایش نرخ گاز با حضور مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نفت، رئیس کمیسیون صنایع مجلس و مدیران عامل شرکت‌های فولادی و معدنی برگزار شد.
در این سمینار، عزت الله اکبری تالارپشتی (رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس)، بهرام سبحانی (رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران)، هوشنگ فلاحتیان (معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت)، سید مهدی نیازی (معاون هماهنگی و محیط کسب وکار وزارت صمت)، محمدیاسر طیب‌نیا (مدیر عامل فولاد مبارکه اصفهان)، امین ابراهیمی (مدیر عامل شرکت فولاد خوزستان)، کسری غفوری (مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان) و تعدادی دیگر از مدیران شناخته‌شده حوزه انرژی، صنعت فولاد و صنایع معدنی به سخنرانی پرداختند.
در این مراسم عزت‌الله اکبری تالارپشتی- رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی- با بیان اینکه افزایش نرخ خوراک گاز و سوخت شرکت‌های فولادی و پتروشیمی با این بهانه که این شرکت‌ها سودده هستند و سود بالایی دارند، اشتباه است، اظهار کرد: افزایش هزینه‌های تولید پتروشیمی و صنعت فولاد آنها را به همان سرنوشت بخش خودروسازی دچار می‌کند. این چه تدبیری است که به محض مواجهه با کمبود گاز و برق، گاز و برق صنایع را قطع و تولید صنایع را تعطیل می‌کنند!؟
رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس تاکید کرد: توسعه اقتصاد کشور و حل مشکلات اقتصادی، فقط یک نسخه دارد و آن حضور قدرتمند مردم و بخش خصوصی در حوزه اقتصاد است. راه تحقق حضور بخش خصوصی در اقتصاد، مطالبه‌گری است و بخش خصوصی بایستی مطالبه‌گر باشد. ضمن اینکه بخش خصوصی می‌تواند در زمینه تامین انرژی سرمایه‌گذاری کند.
وی افزود: چرا گفته می‌شود که چون شرکت‌های فولادی نظیر فولاد مبارکه سوددهی دارند و در عرصه تولید پیشتازند، بایستی نرخ خوراک یا سوخت گازشان را افزایش دهیم تا سودشان کمتر شود؟ آیا قصد دارند این شرکت‌های با عملکرد مناسب هم زیان‌ده شوند؟ افزایش هزینه‌های تولید پتروشیمی و صنعت فولاد آنها را به همان سرنوشت بخش خودروسازی دچار می‌کند.
رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاری از اهمیت بسیاری برخوردار است که باید در حوزه زیرساخت‌ها از جمله ساخت نیروگاه و میادین گازی فولادیها و معدنی‌ها حضور پیدا کنند. هرجا که بخش خصوصی تقویت شده، مشکلات هم رفع شده است. نمونه آن را میتوان در صنعت پتروشیمی مشاهده کرد؛ لذا اعلام آمادگی می‌کنیم که برای برون‌رفت صنایع فولادی هم حمایت مشابه صنعت پتروشیمی را انجام خواهیم داد.
اکبری تالارپشتی تصریح کرد: هرچه دخالت دولت در امور کمتر شود و بخش خصوصی تقویت شود میتوان به رفع مسائل کشور امیدوار شد که البته در بودجه ارائه شده این موضوع کمتر در نظر گرفته شده است. افزایش هزینه‌های تولید پتروشیمی و صنعت فولاد همان سرنوشت صنعت خودروسازی را رقم می‌زند. توسعه همکاری بنگاه‌های با نگاه دولتی امکان‌پذیر نیست و دولت در این زمینه بایستی تنها نقش تسهیل‌گری داشته باشد.
سهم صنعت فولاد از مصرف گاز کشور تنها ۵ درصد است
در ادامه این سمینار بهرام سبحانی-رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران- مصرف گاز صنعت فولاد ایران را مقداری کمتر از پنج درصد کل مصرف گاز کشور اعلام کرد و گفت: سوال اینجاست که چرا دولت به محض مواجه با کمبود گاز به سراغ قطع گاز فولادیها می‌رود در صورتی که صنعت فولاد سهم بالایی از مصرف گاز کشور ندارد و قطع گاز شرکت‌های فولادی، تبعات زیادی حتی برای سایر صنایع نظیر خودروسازی، لوازم خانگی و غیره به همراه دارد. اینکه به واحدهای زنجیره فولاد گفته شود مصرف گاز خود را ۷۵ درصد یا ۸۰ درصد کاهش دهند، به معنای توقف تولید آنها است؛ چراکه با این محدودیت عملاً امکان گرم نگه داشتن کوره‌ها و تداوم تولید وجود نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه تولید فولاد به انرژی گاز نیازمند است؛ گفت: ضمن اینکه بخشی از نیاز فولادیها، مربوط به گاز در فرآیند تولید است و گاز طبیعی نقش گاز پروسس در تولید آهن اسفنجی را ایفا می‌کند. تولید فولاد با روش احیای مستقیم با گاز انجام می شود بنابراین هرگونه خلل در تامین گاز برای صنایع، حیات فولادیها را با چالش مواجه می‌کند. صرفا به سبب مزیت نسبی در زمینه گاز طبیعی بوده که صنعت فولاد ایران براساس واحدهای احیا مستقیم و کوره‌های قوس الکتریکی رشد کرده است. گرفتن این مزیت نسبی از صنعت فولاد به معنای تعطیلی آنها خواهد بود.
این فعال صنعت فولاد تاکید کرد: همانطور که اشاره شد، مصرف گاز صنعت فولاد ایران زیر پنج درصد است؛ لذا مشخص نیست که چرا در ابتدای فصل سرد، به سراغ قطع گاز واحدهای فولادی می‌روند. به همین نحو، مصرف آب صنعت فولاد ایران نیز بسیار پایین است و ۹۲ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است.
رئیس انجمن فولاد ادامه داد: ما تا سال ۱۴۰۴ به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن خواهیم رسید اما تولید واقعی به ۵۵ میلیون تن هم نمی‌رسد؛ چراکه زیرساخت‌های گاز و برق و حمل ونقل برای این میزان تولید، کفایت نمی‌کند. ضروری است که در برنامه‌ریزی‌ها انسجام داشت اما چندسالی است که این انسجام از بین رفته و صنعت فولاد از عدم انسجام در برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری رنج می‌برد.
وی در پایان صحبت‌های خود تأکید کرد: گاز در فرآیند تولید فولاد، خوراک نیست که نرخ آن معادل خوراک پتروشیمی‌ها محاسبه شود؛ در بحث نرخ گاز حتما بایستی به این موضوع توجه شود. اگر ایران ذخایر گاز عظیم خود را نداشت، اصلا این میزان فولاد در کشور تولید نمی‌شد.
آمادگی وزارت نفت برای همکاری با شرکت‌های فولادی
هوشنگ فلاحتیان، معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت- نیز در ادامه سمینار چالش گاز در زنجیره فولاد، با اعلام اینکه تراز گازی کشور در حال حاضر در فصل سرد سال منفی ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال است؛ اظهار کرد: در صورت روند موجود، احتمالاً کسری گاز تا سال ۱۴۰۴ به ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز و تا سال ۱۴۱۰ به ۳۵۰ میلیون مترمکعب برسد. ذخایر عظیم گاز طبیعی در کشور، نیروی محرکه رشد و توسعه واحدهای احیاء مستقیم و رشد تولید فولاد در کشور بوده است.
وی افزود: سهم صنعت فولاد از مصرف گاز خطوط سراسری کشور ۵.۳ درصد است. واردات گاز راه مناسبی برای رفع چالش تامین گاز است اما طرف ترکمنی در حال حاضر می‌گوید که گازی برای صادرات ندارد.
معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت با بیان اینکه احداث ۱۲ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی توسط صنعت فولاد و صنایع معدنی در صورتیکه این واحدها همگی نیروگاه‌های متداول گازی باشند، به ۷۵ میلیون مترمکعب در روز گاز (معادل سه فاز پارس جنوبی) نیاز دارد، گفت: این امکان وجود دارد که بخش بخار نیروگاه‌های موجود را راه‌اندازی کرد و این نیروگاه‌ها را به سیکل ترکیبی تبدیل کنیم تا بدون نیاز به سوخت اضافه، ۷۳۰۰ مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی ایجاد شود. شرکت‌های فولادی می‌توانند در این زمینه سرمایه‌گذای کرده و نیروگاه‌های گازی موجود را به سیکل ترکیبی تبدیل کنند.
فلاحتیان تصریح کرد: وزارت نفت برای پیشبرد پیشنهاد مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه مبنی بر تعویض بخاری‌های بخش خانگی که راندمان پایینی دارند با بخاری‌های با راندمان بالا، آمادگی دارد. گریزی از این وجود ندارد که برای رفع چالش تأمین گاز به سراغ افزایش بهره‌وری و و بهینه‌سازی مصرف انرژی برویم. البته موارد کوچکی همچون دوجداره کردن پنجره منازل، مصرف گاز را کاهش می‌دهد. بایستی در زمینه کاهش مصرف گاز در بخش خانگی، سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت گیرد.
معاون وزیر نفت در پایان تاکید کرد: وزارت نفت برای همکاری با شرکت‌هایی که قصد دارند در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی سرمایه‌گذاری کنند، آمادگی کامل دارد. در حوزه جمع‌آوری گازهای همراه نیز فضا برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های فولادی وجود دارد و وزارت نفت آماده همکاری با سرمایه‌گذاران در این زمینه است.
مدیران شرکت‌های فولادی در سمینار چالش گاز در زنجیره فولاد چه گفتند؟
محمدیاسر طیب‌نیا-مدیر عامل فولاد مبارکه اصفهان- در سمینار چالش گاز در زنجیره فولاد اظهار کرد: ۷۰ درصد انرژی کشور بر پایه گاز طبیعی تامین می‌شود. ایران دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا است و بزرگترین تولیدکننده آهن اسفنجی در دنیا بر پایه گاز طبیعی است. مزیت تولید فولاد در ایران بر اساس گاز ارزان و دسترسی پایدار به گاز است. صنایعی نظیر خودرو، لوازم خانگی و غیره شدیدا به صنعت فولاد وابسته هستند و چنانچه مشکلی برای صنعت فولاد ایجاد شود، سریعا به سایر صنایع منتقل می‌شود.
وی افزود: مصرف گاز صنعت فولاد ایران در حال حاضر ۱۱ میلیارد مترمکعب در سال است. برای چند سال آینده نیز در جهت تحقق اهداف سند چشم انداز، مصرف گاز صنعت فولاد باید به بالای ۲۰ میلیارد مترمکعب برسد. توسعه تولید گاز در کشور همگام با توسعه بخش صنعت نیست و رشد تولید گاز، کمتر از رشد بخش صنعت بوده است.
طیب‌نیا ضمن تاکید بر بهینه‌سازی مصرف گاز خاطرنشان کرد: ضروری است در جهت رفع چالش گاز و برق، کارگروه‌هایی تخصصی ایجاد شود و راهکارهای کارشناسی برای رفع این چالش‌ها تدارک دیده شود. در حوزه گاز تنها به افزایش ظرفیت تولید گاز نباید فکر کرد و میتوان با افزایش بهره‌وری مصرف گاز، در مصرف گاز صرفه‌جویی کرد. بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز تولید گاز داریم و بیش از ۵۲۰ میلیون مترمکعب آن مصرف بخش خانگی است. لازم است بینش‌ها را هم اصلاح کرد و با فرهنگ‌سازی، در مصرف گاز در بخش خانگی هم صرفه‌جویی کرد. ما حاضر هستیم گاز را از مشتریان خانگی یعنی مصرف‌کنندگان نهایی خریداری کنیم.
وی با بیان اینکه همه مشکلات در کشور، راهکار داخلی دارد؛ تصریح کرد: حتی راهکارهای داخلی در کوتاه مدت هم برای چالش ها وجود دارد. تنها این راهکارها باید شناسایی شوند و برای اجرایی شدن آنها متولی در کشور وجود داشته باشد. در زمینه کاهش مصرف انرژی جای کار فرهنگی بسیاری وجود دارد اما متولی این کار فرهنگی طبیعتا شرکت‌های فولادی نیستند و وزارت نفت و سایر نهادهای مربوطه بایستی در این زمینه کار فرهنگی انجام دهند. وزارت نفت باید برای شرکت‌های که قصد دارند در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی سرمایه‌گذاری کنند، فرش قرمز پهن کند.
تأمین گاز، مهمترین چالش صنعت فولاد و ضرورت واردات گاز
سیدرسول خلیفه سلطانی- دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد- نیز در سمینار چالش گاز در زنجیره فولاد تصریح کرد: مهمترین چالش صنعت فولاد در حال حاضر مسئله تامین گاز است و حتی در تولید برق نیز به گاز نیاز است و این چالش باید با همکاری دولت و بخش خصوصی رفع شود.
در ادامه کسری غفوری-مدیرعامل مجتمع فولاد خراسان- نیز ضمن اشاره به اینکه فولاد خراسان جزو اولین شرکت‌های فولادی بوده که مشمول محدودیت مصرف گاز شد. به محض اینکه که کمبود گاز ایجاد می شود، گاز صنعت فولاد را قطع می‌کنند. با توجه به اینکه گاز در صنعت فولاد جایگزینی ندارد و این صنعت یک صنعت پیشران است، قطع گاز صنعت فولاد، یک بازی باخت-باخت برای دولت و شرکت‌های فولادی است. ۵۵ روز قطع گاز صنعت فولاد باعث می‌شود که ۱۲ تا ۱۴ درصد از برنامه تولید فولاد عقب بمانیم. با قطع گاز، صادرات فولادی ها کاهش می‌یابد و در بازار ارز، دچار بی‌ثباتی خواهیم شد.
وی افزود: واردات گاز تنها راه حل چالش گاز در کوتاه مدت است. در واردات گاز، وزارت نفت به ما کمک کند تا خودمان بتوانیم واردات گاز را انجام دهیم. فولادیها حاضر به سرمایه‌گذاری در حوزه SNG و LNG هستند. ذخیره سازی حامل‌های انرژی بعد از واردات گاز، دومین راهی است که در کوتاه مدت باید برای حل چالش گاز مورد استفاده قرار گیرد. هدر رفت گازها در کشور ۱۱ میلیارد مترمکعب در سال است که این موارد نیز باید حتما اصلاح شود. البته میتوان افزایش قیمت گاز خانگی را به صورت پلکانی محقق کرد تا در بخش خانگی، الگوی مصرف گاز اصلاح شود.
گاز در صنعت فولاد جایگزینی ندارد
امین ابراهیمی-مدیر عامل شرکت فولاد خوزستان- نیز با بیان اینکه ایران علیرغم اینکه سومین تولیدکننده گاز طبیعی در دنیا است اما در فصول سرد سال، کشور با کمبود گاز مواجه می‌شود و در پاسخ به این کمبود گاز، گاز صنایعی همچون فولاد و پتروشیمی قطع می‌شود که امکان استفاده از سوخت جایگزین را ندارند، اظهار کرد: برای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن تا افق ۱۴۰۴، صنعت فولاد به مصرف ۱۹.۲ میلیارد متر مکعب در سال نیاز دارد. پیش‌بینی‌ها بر این است که فولاد خوزستان در سه ماهه پایانی سال به دلیل چالش گاز، بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان سود را از دست خواهد داد.
آمادگی صنایع معدنی برای حل مشکلات سرمایه‌گذاری در حوزه گاز
در ادامه سمینار مذکور، امیرحسین نادری-مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات- گفت: در حوزه بهره‌وری انرژی سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیاد و متنوعی میتوان انجام داد. با سرمایه گذاری در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی علاوه براینکه آلودگی هوا کاهش می‌یابد، مصرف سوخت هم کمتر خواهد شد. این سرمایه‌گذاری‌ها بایستی با جدیت دنبال شوند و چالش‌های حوزه گاز، صنعت، معدن و نفت تعریف و برای رفع آنها سرمایه‌گذاری‌های لازم انجام شود و مشکلات گاز نیز با برنامه‌ریزی حل شود.
وی ضمن اشاره به تجربه‌های موفق سرمایه‌گذاری در بخش تامین آب مورد نیاز معادن و صنایع معدنی تاکید کرد: ضروری است تامین گاز با استفاده از تجربه پروژه انتقال آب انجام شود. همچنین بخش معدن و صنایع معدنی برای حل مشکلات سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی اعلام آمادگی می‌کند.
یحیی آل اسحاق- رئیس هیئت مدیره هلدینگ کاوه پارس و عضو هیئت امنای بنیاد مستضعفان- نیز در سمینار چالش گاز در زنجیره فولاد گفت: اگر گاز نباشد، هستی صنعت فولاد از بین می رود. بحث چالش تامین گاز صنعت فولاد، بحث حاشیه سود یا افزایش قیمت تمام شده نیست، بلکه بحث تداوم موجودیت این صنعت است. فرصتهای بسیار زیادی برای توسعه صنعت فولاد وجود دارد. یک مجموعه فکری جداگانه نیاز است که این فرصت‌ها را سامان دهد و تهدیدهای فعلی صنعت فولاد را به فرصت تبدیل کند.
گاز، مزیت نسبی صنعت فولاد ایران
سید ابوتراب فاضل-مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع و معادن غدیر- نیز در این مراسم، با بیان اینکه صنعت فولاد در ایران به شدت وابسته به گاز است و رقابت‌پذیری این صنعت بر مبنای دسترسی به منابع ارزان و فراوان گاز بوده است، گاز را مزیت نسبی صنعت فولاد ایران دانسته و گفت: بر بستر این مزیت نسبی، صنعت فولاد ایران ایجاد شده است. حدود ۲۵ میلیارد دلار در زنجیره فولاد ایران سرمایه‌گذاری شده است که این سرمایه‌گذاری بزرگ را نمی‌توان نادیده گرفت و به سادگی گفت که گاز نداریم که به صنایع فولاد بدهیم. اگر نرخ گاز به مترمکعبی ۲۰۰۰ تومان برسد، ۱۲ هزار میلیارد تومان به هزینه تولید آهن اسفنجی در کشور اضافه می‌شود.
وی افزود: رای واحدهای احیاء مستقیم، قطعی گاز به معنای توقف تولید است و توقف تولید آهن اسفنجی نیز توقف تولید واحدهای فولادسازی را در پی خواهد داشت. چالش گاز و برق و کاهش تولید فولاد کشور، مشکلاتی نظیر کاهش درآمدهای ارزی کشور، ایجاد مشکل برای صندوق های بازنشستگی، بی ثباتی بازارهای کالایی و غیره را به همراه خواهد داشت.
پیشنهاد یک مدل برای سرمایه‌گذاری فولادیها در حوزه گاز
بهادر احرامیان- نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران-نیز در سمینار چالش گاز در زنجیره فولاد گفت: مصرف گاز بخش خانگی به صورت بی‌رویه افزایش یافته و پیک مصرف گاز در کشور را به بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسانده است. این افزایش بی رویه مصرف در بخش خانگی باید مدیریت شود؛ اما متاسفانه دولت به جای مدیریت این مصرف اتلاف گونه به سراغ قطع گاز صنعت فولاد رفته است.
احرامیان اعلام کرد: از دولت درخواست داریم به بخش خصوصی اجازه دهد تا در قالب قراردادهای امتیازی مثل قانون بخش معدن، در استخراج گاز طبیعی از میادین سرمایه گذاری کنند.
در پایان اسدالله فرشاد-عضو هیئت مدیره انجمن فولاد و مدیر عامل شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان- در جمع‌بندی نتیجه این سمینار گفت: شرکت های فولادی همانطور که آرزوی دیرینه انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران را محقق ساختند، آمادگی دارند که تفاهم نامه سرمایه‌گذاری یک میلیارد یورویی را در زمینه افزایش تولید گاز و بهینه‌سازی مصرف گاز در کشور امضاء کنند.
