از جمله خواص و فواید روغن کنجد تاثیر آن بر لاغری شکم، پوست و مو و زیبایی، کمک به ترمیم آسیب‌های سلولی، تقویت قوای جنسی در مردان، کنترل قند خون و … است. این روغن که در دسته مفیدترین انواع روغن های گیاهی قرار دارد، هم به صورت خوراکی و هم موضعی مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که عوارض جانبی روغن کنجد برای سلامتی هم مورد توجه است. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به شما می‌گوییم که اصلا روغن کنجد چیست و با فواید و مضرات روغن کنجد و روش مصرف روغن کنجد بیشتر آشنا می‌شوید. در انتهای مقاله به سوالات متداول در مورد خواص روغن کنجد برای سلامت بدن پاسخ خواهیم داد.

روغن کنجد چیست؟

روغن کنجد در واقع روغن خارج شده از دانه‌های کنجد است که برای مصارف خوراکی، دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن گیاهی از گذشتگان دور در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گرفت و به دلیل عطر و طعم خاص و فوق‌العاده‌ای که دارد، در خاورمیانه و جنوب شرقی آسیا به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد. خواص روغن کنجد برای سلامت بدن آن قدر زیاد است که عده‌ای به آن لقب ملکه روغن‌های گیاهی را داده‌اند.

این روغن سرشار از مواد مغذی و مفید برای بدن است و از همین رو هم به عنوان روغن خوراکی و هم به صورت موضعی استفاده می‌شود. خواص روغن کنجد برای جوانسازی پوست دور چشم و تأثیراتی که این روغن بر زیبایی پوست و مو و سلامت بدن دارد، روغن کنجد را به یکی از بهترین انواع روغن‌های گیاهی برای زیبایی پوست تبدیل کرده است.

انواع روغن کنجد

روغن کنجد معمولاً به دو طریق از کنجد تازه یا بو داده شده تهیه می‌شود. روغن کنجدی که با استفاده از کنجد بو داده شده تهیه می‌شود، معمولاً رنگ تیره‌تری دارد و طعم آن حالت دودی و آجیلی دارد. اما روغن کنجد معمولی که از کنجد خام تهیه می‌شود، رنگ کمرنگ‌تری نسبت به روغن‌های تهیه شده از کنجد بو داده دارد. به یاد داشته باشید که برای نگهداری روغن کنجد باید آن را در یخچال قرار دهید. زیرا قرار دادن آن در فضای آشپزخانه می‌تواند موجب فاسد شدن روغن شود.

ارزش غذایی روغن کنجد

کنجد یک گیاه بی‌نظیر و سرشار از مواد مغذی برای بدن است. از آنجایی که روغن کنجد از دانه‌های کنجد تهیه می‌شود، بیشتر خواص کنجد را داراست. یک قاشق غذاخوری روغن کنجد برابر یا ۱۳/۶ گرم از آن حاوی ۱۲۰ کالری است. در ادامه به ارزش غذایی روغن کنجد اشاره شده است.

چربی اشباع شده: ۹/۱ گرم
چربی تک اشباع نشده: ۴/۵ گرم
ویتامین E: 0/2 میلی گرم
ویتامین K: 1/8 میکرو گرم
کربوهیدرات: ۰ گرم
پروتئین: ۰ گرم

خواص و فواید روغن کنجد

دانه کنجد به رنگ‌های سفید، قهوه‌ای و سیاه وجود دارد و کنجد سیاه معمولاً خواص و عطر و طعم بیشتری نسبت به سایر کنجدها دارد. اما به هر حال برای تهیه روغن معمولاً از همه انواع کنجد استفاده می‌شود. از آنجایی که خواص روغن کنجد سیاه مشابه سایر انواع کنجد است، در ادامه به صورت کلی به خواص روغن کنجد خوراکی و موضعی اشاره می‌کنیم.

۱- جلوگیری از آسیب‌های سلولی

روغن کنجد سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی به نام سزامول و سزامینول است. این دو آنتی اکسیدان اثرات قدرتمندی بر سلامت بدن دارند. آنتی اکسیدان‌های موجود در روغن کنجد می‌توانند به کاهش آسیب‌های سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک کنند و از بروز انواع بیماری‌ها و التهابات در بدن جلوگیری نمایند. مطالعه یک ماهه‌ای که روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، نشان داد که مصرف مکمل‌های روغن کنجد از آسیب به سلول‌های قلب محافظت می‌کند.

۲- جلوگیری از التهاب

التهاب مزمن موجب بروز بیماری‌های مختلف در بدن ما می‌شود. در طب سنتی تایوان از روغن کنجد برای رفع التهاب مفاصل، دندان درد و درمان زخم‌ها استفاده می‌شود. مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهند که روغن کنجد می‌تواند التهاب را کاهش دهد و از همین رو در جلوگیری از انواع بیماری‌های مزمن بسیار مؤثر است.

۳- جلوگیری از بیماری‌های قلبی

تاکنون تحقیقات زیادی بر روی رژیم غذایی غنی از چربی‌های اشباع نشده و سلامت قلب انجام شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اسیدهای چرب غیر اشباع موجب افزایش سلامت قلب می‌شوند. روغن کنجد حاوی ۸۲ درصد اسید چرب غیر اشباع است. این روغن مقداری زیادی امگا ۶ دارد که این ماده در دسته چربی‌های غیر اشباع چندگانه قرار دارد و نقش مهمی بر پیشگیری از بیماری‌های قلبی دارد.

تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف روغن کنجد در پیشگیری و همچنین درمان بیماری‌های قلبی تا حد زیادی مؤثر است. یک مطالعه ۱ ماهه که روی ۴۸ بزرگسال انجام شد، نشان داد افرادی که روزانه ۴ قاشق غذاخوری یا ۵۹ میلی لیتر روغن کنجد مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که به همین میزان از روغن زیتون استفاده می‌کنند، مقدار LDL و تری گلیسیرید پایین‌تری دارند.

۴- کنترل قند خون مهم‌ترین خاصیت روغن کنجد

یکی دیگر از خواص روغن کنجد خوراکی این است که می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند و برای رژیم غذایی افراد دیابتی بسیار مفید است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف روغن کنجد در تنظیم طولانی مدت قند خون مؤثر است. از طرف دیگر این روغن می‌تواند اثربخشی داروی ضد دیابت گلی بن کلامید را افزایش دهد.

در مطالعه‌ای که روی ۴۶ بزرگسال مبتلا به دیابت انجام شد، مشخص شد که مصرف این روغن به مدت ۹۰ روز به طور قابل توجهی قند خون ناشتا و میزان هموگلوبین A1c را کاهش می‌دهد.

۵- درمان آرتریت

استئوآرتریت بیماری است که تقریباً ۱۵ درصد از جمعیت دنیا به آن مبتلا هستند. مطالعات نشان می‌دهد که روغن کنجد موجب تسکین دردهای آرتریت می‌شود و می‌تواند علائم بیماری را کاهش دهد. از آنجایی که بیشتر آزمایش‌ها تاکنون به صورت آزمایشگاهی انجام شده‌اند، از همین رو اثبات این امر نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.

۶- بهبود زخم‌ها و سوختگی

روغن کنجد می‌تواند به درمان زخم‌های پوستی و سوختگی کمک کند. این روغن در ترکیب با ازن برای درمان بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود. روغن کنجد ازن‌دار موجب افزایش کلاژن پوست و ترمیم زخم‌ها می‌شود. روغن کنجد موجب تسریع در روند بهبود زخم می‌شود و به دلیل وجود آنتی اکسیدان‌ها همانند ضدالتهابی قوی عمل می‌کند.

۷- محافظت از پوست در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید

تحقیقات نشان می‌دهد که آنتی اکسیدان‌های موجود در روغن کنجد تا ۳۰ از موها و پوست ما در برابر اشعه مضر خورشید محافظت می‌کنند. این در حالی است که سایر روغن‌ها مثل روغن زیتون و روغن بادام زمینی و روغن نارگیل تنها ۲۰ درصد از پوست و مو در برابر اشعه مضر نور خورشید محافظت می‌کنند.

۸- بهبود کیفیت خواب

مصرف روغن کنجد به صورت خوراکی می‌تواند روی کیفیت خواب ما تأثیر بگذارد. از طرف دیگر استفاده از این روغن به صورت موضعی روی پیشانی در بهبود کیفیت خواب بسیار مؤثر است.

۹- درخشندگی موها از خواص روغن کنجد برای زیبایی

استفاده از روغن کنجد روی موها موجب افزایش درخشندگی و استحکام موها می‌شود. در یک مطالعه ۸ هفته‌ای مشخص شد که مصرف روغن‌ها و مکمل‌های حاوی ویتامین E می‌تواند روی ضخیم شدن موها و درخشندگی آن‌ها تأثیر بگذارد.

۱۰- خواص روغن کنجد برای لاغری شکم

یکی دیگر از خواص و فواید روغن کنجد کمک به کاهش وزن و لاغری است. روغن کنجد حاوی ماده‌ای به نام لیگنین است که موجب افزایش سرعت چربی سوزی و احساس سیری در بدن می‌شود. مصرف این روغن موجب می‌شود تا سوخت و ساز بدن افزایش پیدا کند و چربی‌های شکم راحت‌تر بسوزند و نابود شوند.

در یک مطالعه که روی موش‌ها انجام شد مشخص شد که فعالیت آنتی اکسیدان‌های موجود در روغن کنجد موجب کاهش وزن و لاغری در ناحیه شکم می‌شود.

۱۱- کنترل فشار خون

روغن کنجد سرشار از منیزیم است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف روغن‌ها و غذاهای حاوی منیزیم می‌تواند به تنظیم فشار خون کمک کند. از همین رو اضافه کردن روغن کنجد به رژیم غذایی در کنترل فشار خون بسیار مؤثر است.

۱۲- جلوگیری از پیری پوست

یکی از بهترین فواید روغن کنجد این است که می‌تواند سرعت پیر شدن پوست را کاهش دهد. آنتی اکسیدان‌های موجود در این روغن از اکسیداسیون سلولی جلوگیری می‌کنند، از ایجاد چین و چروک‌های پوست پیشگیری کرده و سبب جوانسازی پوست می‌شوند.

۱۳- سلامت چشم‌ها

روغن کنجد حاوی فلاونوئیدها، اسیدهای چرب مفید، آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌هایی است که از سلول‌های چشمی در برابر التهاب و اختلال محافظت می‌کند. از طرف دیگر این روغن در سلامت کبد بسیار مؤثر است و از آنجایی که سلامت کبد با سلامت چشم‌ها در ارتباط است، از این جهت نیز احتمال تاری دید و آسیب به بینایی را کاهش می‌دهد.

۱۴- درمان ناباروری از خواص روغن کنجد برای مردان

یکی از خواص روغن کنجد برای مردان این است که این روغن طبع گرم و مقوی دارد و به همین دلیل به تقویت قوای جنسی در مردان کمک می‌کند. استفاده از این روغن برای ماساژ بیضه می‌تواند به درمان ناباروری در مردان کمک کند.

۱۵- جلوگیری از آلزایمر از خواص روغن کنجد برای مغز

روغن کنجد حاوی آنتی اکسیدانی به نام سزامول است که از اختلالات حافظه و آلزایمر جلوگیری می‌کند. مصرف این روغن موجب بهبود عملکرد سلول‌های عصبی می‌شود و قدرت یادگیری را افزایش می‌دهد.

۱۶- خواص روغن کنجد برای کودکان

کنجد حاوی ویتامین‌های زیادی مثل B و C است و سرشار از کلسیم است و از همین رو برای رشد استخوان‌ها و افزایش رشد قدی کودک بسیار مؤثر است. این روغن در بهبود سیستم ایمنی بدن و همچنین تقویت حافظه کودکان بسیار مؤثر است. ماساژ روغن کنجد روی بدن نوزاد موجب می‌شود تا خواب بهتری را تجربه کنند و وزن گیری نوزاد نیز بهتر شود.

طریقه استفاده از روغن کنجد

شما می‌توانید از روغن کنجد هم برای پخت انواع غذاها و هم برای تقویت پوست و مو و ماساژ روی پوست استفاده کنید. روغن کنجد تصفیه نشده رنگ روشنی دارد و برای پخت و پز با حرارت ملایم تا متوسط بسیار مناسب است. روغن کنجد تصفیه شده برای سرخ کردن انواع غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما می‌توانید از روغن کنجد برای مصارف خوراکی و غیر خوراکی به صورت موضعی استفاده کنید.

• پخت انواع غذا
• سرخ کردن غذاها
• اضافه کردن به سالاد
• مزه دار کردن گوشت و ماهی
• آماده کردن سس یا دیپ
• ماسک مو
• ماساژ بدن
• نرم کننده پوست

عوارض جانبی روغن کنجد

در کنار همه خواص روغن کنجد برای سلامت بدن باید بدانید که روغن کنجد نیز همانند سایر روغن‌ها کالری زیادی دارد و از همین رو باید به اندازه مصرف شود تا سبب چاقی و اضافه وزن نشود. برخی افراد به روغن کنجد به صورت خوراکی و موضعی حساست دارند. از همین رو بهتر است از این روغن استفاده نکنند.

مصرف بیش از اندازه روغن کنجد موجب بروز بیماری‌هایی مثل افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، عفونت آپاندیس، اسهال، بثورات پوستی، ریزش مو و حتی سقط جنین می‌شود. از همین رو سعی کنید از این روغن در طول روز به اندازه استفاده کنید.

خلاصه کلام اینکه روغن کنجد یکی از مفیدترین روغن‌های گیاهی است که به خاطر فواید زیادی که دارد به وفور برای آشپزی و به صورت موضعی مصرف می‌شود. از خواص شگفت انگیز روغن کنجد برای پوست و مو بگیرید تا خواص و فواید روغن کنجد برای کاهش فشار خون و سلامت قلب، همگی موجب شده تا روغن کنجد در دسته مفیدترین انواع روغن قرار بگیرد.

سوالات متداول

آیا استفاده از روغن کنجد برای پوست بی‌خطر است؟

روغن کنجد یکی از مفیدترین روغن‌ها برای آبرسانی و نرم کردن پوست است. اما برخی افراد ممکن است به آن حساسیت داشته باشند. از همین رو بهتر است قبل از استفاده حتماً آن را روی بخش کوچکی از پوست بازو تست کنید.

آیا روغن کنجد برای سرخ کردن مناسب است؟

برای تفت دادن و پخت و پز می‌توانید از روغن کنجد فرآوری نشده استفاده کنید. به منظور سرخ کردن انواع غذاها نیز می‌توانید روغن کنجد فرآوری شده مصرف نمایید.

آیا روغن کنجد برای افراد دارای فشار خون مناسب است؟

روغن کنجد سرشار از منیزیم است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف روغن‌ها و غذاهای حاوی منیزیم می‌تواند به تنظیم فشار خون در بدن کمک کند.

روغن کنجد چطور به کنترل قند خون در افراد دیابتی کمک می‌کند؟

روغن کنجد سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که می‌توانند به کاهش سطح قند خون کمک کنند. از طرف دیگر این روغن می‌تواند اثربخشی داروی ضد دیابت گلی بن کلامید را افزایش دهد .