در انجام مراحل ساختمان‌سازی اعم از سفت‌کاری، کاشی‌کاری، گچ کاري، سنگ‌کاری و... يا بايد ساختمان را به يک پيمانکار و معمار سپرد تا اول تا آخر کار را طراحي، هماهنگي و اجرا کند و يا شخص کارفرما بابت یک‌به‌یک مراحل ساخت‌وساز با افراد متخصص هماهنگ و خود مسئول ساخت ساختمانش باشد. گفتگو با چندين فرد درگير در پروژه ساختمان‌سازی در يزد حاکي از اين است که تقريبا همه افرادي که خود مشغول هماهنگي و ساخت ساختمان خود هستند با تأخير در انجام کار، بدقولی‌ها، کيفيت دور از انتظار و... مواجه شده‌اند و همه اين موارد باعث شده است در گفتگو با ما نيز تأييد کنند که در حين ساختمان‌سازی به‌شدت دچار فرسودگي جسم و روح شده‌اند.
دردسرهاي ساختمان‌سازی از زبان شهروندان
شهروندي که مشغول ساخت ساختماني سه واحدي است در اين رابطه می‌گوید: فقط عمليات برق‌کاری و جوشکاري ساختمان من يک سال به طول انجاميد و کار تا جايي پيش رفت که در نازک‌کاری‌ها به‌شدت با مشکل مواجه شدم. به گفته او، افزايش چند برابري نرخ مصالح، ابزارآلات و کارگر ساختماني از يکسو و از طرف ديگر، فقط در کاشی‌کاری ساختمان، با 12 کاشی‌کار به‌طور حضوري و در محل ساختمان صحبت کردم ولي به دلايلي که جاي بحث می‌طلبد، با هیچ‌کدام براي آغاز کار به توافق نرسيدم. او دلايل عدم توافق با استادکاران را نرخ متفاوت اعلام‌شده قبل از مشاهده کار، در حين مشاهده کار، پس از مشاهده کار و پس از اتمام کار و نيز نپذيرفتن جریمه تأخير کار بيان می‌کند.فرد ديگري، مدعي است دو ماه تا اتمام مراحل نازک‌کاری ساختمانش باقي بوده است اما هنوز پس از گذشت شش ماه، حتي ابتدایی‌ترین امور نازک‌کاری ساختمانش نيز به انجام نرسيده است.او توضيح می‌دهد: من در عمليات ساختمان‌سازی دچار دو اشتباه بزرگ شدم که باعث شد کارم دچار تأخير شود؛ يک اينکه از روي ناآگاهي، از همان ابتدا با استادکاران قرارداد مکتوب ننوشتم و استادکار نيز درباره قرارداد قبل از کار با من سخن نگفت که اين کار باعث شد که مثلاً کاشی‌کار، کار یک‌ماهه را هنوز پس از هفت ماه به پايان نرسانده و نياز باشد مدام با او تماس بگيرم و به‌طور مداوم براي ادامه کار پيگيري کنم.
گفته‌های اين شهروندان در حالي قابل‌تأمل است که حضور در کانون انجمن‌های صنفي استادکاران و کارگران ساختماني و نيز گفتگو با رئيس اداره تشکل‌های صنفي کارگران در اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعي استان هم اين موضوع را تأييد می‌کند که قرارداد از پيش تنظیم‌شده‌ای بر اساس درجه کيفي استادکار و نرخ مصوب صنف که حقوق کارفرما، استادکار و کارگران ساختماني را مشمول شود وجود ندارد. همچنين قوانيني در مورد تأخير در انجام کار و جریمه تأخير که بسيار در صنعت ساختمان‌سازی فراگير است تدوین‌نشده است.
توصیه‌های اصولي براي ساخت‌وساز کم دردسر
سيد ناصر ميرطبايي پيشکسوت عرصه بنايي و رئيس سابق هیئت‌مدیره کانون انجمن‌های صنفي استادکاران و کارگران ساختماني يزد پس از شنيدن مشکلات افراد مشغول ساختمان‌سازی، اذعان می‌کند که اين پروسه زمان‌بر و به اصلاح، «آدم پير کن»، اگر طبق اصول و با آگاهي پيش رود هیچ‌گاه چنين مشکلاتي را در پي نخواهد داشت. ميرطبايي می‌افزاید: پيشنهاد می‌شود افراد قبل از ساختمان‌سازی در خصوص چندوچون کار ساختمان تحقيق کرده و حتماً به انجمن صنفي استادکاران مراجعه داشته باشند. به گفته او، اگر فرد ناآشنا به امر ساختمان‌سازی، قبل از آغاز کار به صنف مراجعه کند، در خصوص چند نکته مهم به او مشورت داده می‌شود. در وهله نخست، صنف می‌تواند استادکاران را از ميان افراد معتبر و مورد تأييد صنف به او معرفي کرده و در وهله دوم، اين امکان را فراهم می‌کند که در صورت توافق کارفرما و استادکار، اين دو با حضور در صنف و طي نظارت صنف قرارداد کاري را منعقد کنند. آن‌گونه که او می‌گوید، اگر کارفرما پس از تفاهم با استادکار، به نکات ضروري در هنگام عقد قرارداد و حضور ناظر و کارشناس در برهه‌های مختلف کار توجه داشته باشد، با آسودگي خاطر و در زمان مقرر ساختمان‌سازی را به اتمام می‌رساند ولي اگر قبل از عقد قرارداد با درجه کيفي کار استادکار آشنا نبوده و به‌طور مداوم کارشناس زبده که هزينه چنداني نيز براي کارشناسي و بررسي نمی‌طلبد را فرانخواند، احتمال تأخير در انجام کار و مشکلات عديده پیش‌بینی می‌شود. ميرطبايي در پاسخ به اينکه آيا جاي خالي يک قرارداد آماده که در دسترس عموم باشد، براي هر يک از رشته‌های ساختماني اعم از سفتکاري، برق‌کاری، نقاشي، گچ کاري، کاشی‌کاری، کنافکاري و... احساس نمی‌شود، می‌گوید: بله قطعاً و ما اين پيشنهاد را منتقل و براي اجرايي شدنش تلاش می‌کنیم. به اين معني که هر فردي که قصد ساختمان‌سازی دارد به يک سايت مراجعه و قراردادي از پيش تنظیم‌شده دانلود و بر همان اساس با استادکار توافق کند.
ضرورت درخواست ناظر در مراحل مختلف پروژه
کاظم دهستاني دبير اجرايي صنف سفت کاران (بناها) از آغاز فعاليت و همکاري شرکت تعاوني امور ساختمان‌سازی با صنف از شهريور 98 خبر می‌دهد و می‌گوید: يکي از اقداماتي که شرکت تعاوني در دستکار دارد نظارت بر حسن انجام کار ساختمان‌سازی است؛ به اين صورت که کارفرما را به سمت استفاده از بازرس و ناظر در مراحل کار هدايت می‌کند. دهستاني ضمن بيان اينکه دستمزد کارشناس و ناظر ساختمان مقبول است، در مورد کارشناسي و نظارت بر مراحل ساختمان‌سازی توضيح می‌دهد: اين امکان براي صنف و شرکت تعاوني وجود دارد که به درخواست کارفرما، کارشناس و ناظر به او معرفي کند تا آن کارشناس با حضور در محل پروژه، کيفيت هر کاري اعم از سفت‌کاری، گچ کاري، کاشی‌کاری و... را بررسي و درجه‌بندی کند. به گفته او، استادکاران می‌توانند در اين شرکت تعاوني عضو شوند و کارفرمايان نيز می‌توانند در خصوص استادکار، کارشناس و ناظر ساختمان‌سازی و حتي تهيه مصالح استاندارد، ابزارآلات و ديگر امور ساختمان‌سازی از صنف و شرکت تعاوني مشاوره بگيرند. دهستاني نيز تأييد می‌کند که دليل اعم مشکلات کارفرمايان و استادکاران ساختماني نبود قرارداد اوليه است و اظهار اميدواري می‌کند که حداقل استان يزد در کانون استادکاران و کارگران ساختماني اقدام به تدوين شیوه‌نامه و قرارداد از پيش تنظیم‌شده بر اساس درجه کيفي استادکاران خواهد نمود تا ازاین‌پس شاهد اذعان افراد به‌پیر شدن در فرآيند ساختمان‌سازی نباشيم. طبق گفته‌های اعضاي کانون انجمن‌های صنفي استادکاران و کارگران ساختماني، لازم است در پايان، بر سه نکته تأکيد شود: وجود قرارداد جامع و کامل ميان استادکار و کارفرما يک ضرورت است؛ نبايد از حضور ناظر و کارشناس در مراحل کار ساختمان‌سازی غافل ماند و نبايد بدون بررسی‌های قبلي با يک استادکار قرارداد منعقد کرد.
