ماجرای معادن جنجالی طلا و نقره تا هزینه‌های نذرطبیعت در اصفهان

فعالیت پویش نذر طبیعت در استان اصفهان و کمک رسانی دوستداران محیط زیست برای تأمین علوفه و ساخت آبشخور در تابستان امسال که خشکسالی شدید و بی آبی، حیات وحش را برای حفظ بقا از مناطق چهارگانه فراری می‌داد با حواشی مخالفت اداره کل محیط‌زیست همراه شد؛ گرچه مسئولان این اداره مدتی بعد علت مخالفت خود را در رسانه‌ها ضرورت حضور کارشناسان محیط‌زیست و محیط‌بان برای علوفه دهی به حیوانات علفخوار و جلوگیری از ورود افراد به مناطق اعلام کردند و در مجموع سه میلیارد تومان اعتبارات استانی و سازمانی برای گذر از بحران تأمین شد اما این همه ماجرا نبود.
برخی از مسئولان این اداره دلیل مخالفت مدیرکل فعلی با فعالیت دوباره پویش نذر طبیعت را مانند بسیاری از چالش‌های دیگر محیط زیست به دوره یک سال و نیم مدیریت سید رحمان دانیالی ارتباط دادند که از مهر ۱۳۹۶ تا اسفند ۱۳۹۷ مدیرکل محیط زیست استان اصفهان بود. به گفته آنها "در دوره دانیالی از محل نذر طبیعت استفاده شخصی می‌شده و امسال نیز عده‌ای نیز به عنوان دوستدار محیط‌زیست دنبال فعالیت این پویش برای منافع شخصی بودند."
هرچند پس از کش و قوس‌های فراوان و مخالفت‌ها با پویش نذر طبیعت، حشمتی مدیرکل فعلی محیط زیست اصفهان طرح سامانه سداد صندوق ملی محیط‌زیست برای دریافت کمک‌های مردمی را ارائه کرد اما شماری از دوستداران محیط‌زیست اصفهان در پی مخالفت‌های اداره کل خودجوش برای تأمین علوفه و ساخت آبشخور کمک کردند و به پاسگاه‌های محیط‌بانی مناطق تحویل دادند.
در بخش سوم و پایانی گفت‌وگوی خبرگزاری مهر با سید رحمان دانیالی مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان اصفهان از هزینه‌کردهای نذر طبیعت تا ماجرای معادن جنجالی طلا و نقره در موته و عباس آباد، تبعات برکناری برخی کارمندان در حوزه حیات وحش و هنچنین حواشی شورای پژوهشی محیط‌زیست می‌خوانید؛
یکی از مسائلی که درباره شما مطرح کردند این بود که از محل هزینه‌کرد نذر طبیعت استفاده شخصی می‌کردید؟! و برخی مسئولان اداره کل این امر را یکی از دلایل مخالفت مدیرکل فعلی محیط‌زیست اصفهان با پویش نذر طبیعت عنوان می‌کردند.
قبل از هر چیز باید دانست که بین دهان گشاد و مغز کوچک، میل ترکیبی شدیدی وجود داشته و دارد؛ به نظر می‌رسد نارضایتیِ احتمالیِ تعداد کمی از رؤسای بخش‌های مختلف و ارائه اظهارنظرهای ناصواب در خصوص نذر طبیعت به علت حذف هزینه‌هایی در دوره مدیریتم باشد که به اذعان برخی همکاران، عده‌ای با هماهنگی در سال‌های قبل با ارائه فاکتورهای بعضاً چند ده میلیونی و یا چند صد میلیونی، برای خرید کیسه‌های پارچه‌ای در راستای تنویر افکار عمومی و حذف پلاستیک صرف می‌کردند که جز تعدادی انگشت شمار کسی از نحوه، تعداد و روش اجرای آن مطلع نبود و در دوره مدیریتم این قبیل هزینه‌کردها از محل نذر طبیعت برچیده شد.
این اداره به جز دوخت کیسه پارچه‌ای، هزینه کردهای غیر ضروری دیگری نیز داشت که یک مورد آن پرداخت مبالغی برای بکارگیری نیروهایی در محیط زیست اصفهان بود که هیچ رابطه استخدامی با اداره نداشتند و فکر می‌کنم در یکی دوهفته اول شروع کارم در اداره کل، با همه این نیروها خداحافظی کردم، هر چند هریک از این افراد مورد وثوق کسی بودند و یا وظیفه‌ای فراتر از انجام امور زیست محیطی از قبیل تکمیل پایان نامه کارشناسی ارشد و … برخی را بر عهده داشتند.
در خصوص سوال شما باید به سه نکته نیز اشاره کنم که نذر طبیعت یا انجام مسئولیت‌های اجتماعی و … طبق قانون برنامه ششم توسعه مشتمل بر ۱۲۴ ماده و ۱۲۸ تبصره است که اسفندماه ۹۵ مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۲۱ اسفندماه از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام با اصلاح بند (الف) ماده (۴)، بند (ب) ماده (۱۲)، ماده (۳۰)، جز (۱) بند (الف) ماده (۶۷) و تأیید ماده (۱۶) موافق با مصلحت نظام تشخیص داده شد، که فعالیت‌های انجام شده نیز قانونی و مرتبط با بندهای مندرج در آن است. از سوی دیگر نذر طبیعت عنوان پویشی است که در مرداد ماه ۱۳۹۵ آغاز شد و طی آن دوستداران محیط زیست، برای ساخت آبشخور و تأمین علوفه برای حیات‌وحش در مناطق درگیر خشکسالی، تاٌمین دارو و تجهیزات و نیز درختکاری و بوته کاری و… در سراسر کشور کمک می‌کنند.
دومین مورد این است که برخی نسبت‌های ناروا به اینجانب، تنها متوجه بنده نبوده بلکه متأسفانه برخی از افراد سودجو که به نحوه‌های مختلف، امکان دستیابی به هزینه‌های نذر طبیعت را از دست داده بودند، تهمت‌هایی از این دست را به یکی از بهترین و باتجربه‌ترین افراد فعال سمن‌های حوزه محیط زیست استان اصفهان نیز روا داشته‌اند، این در حالی است که نامبرده یکی از خدمات بسیار ارزنده را در خصوص چاپ کتاب ارزشمندی درباره زاینده رود و با صرف هزینه‌های عدیده شخصی انجام داده بود، یا یکی دیگر از افراد فعال در حوزه محیط‌زیست اصفهان که در جریان نذر طبیعت اقدامات شایسته‌ای در بسیاری از استان‌های کشور داشته است. به نظر می‌رسد تهمت‌های ناروا درباره نذر طبیعت به من منتهی نشده است و علت آن بی شک جلوگیری از دستیابی به مطامع شخصی عده‌ای در دوره مدیریتم بوده است.
نکته سوم اینکه استفاده از مبالغ نذر طبیعت مانند سال‌های گذشته و از سیکل قانونی خود یعنی معاونت و یا بخش‌های مربوطه انجام شده است؛ البته نکته کلیدی تر اینکه که حتی پس از پایان فعالیتم در اداره کل محیط زیست اصفهان نیز به دلیل اعتماد میان بسیاری از دوستداران طبیعت و محبت ایشان به بنده و دیگر افراد، کمک کردن برای صرف هزینه‌های مختلف در راستای اهداف زیست محیطی ادامه دارد، هرچند استفاده و هزینه کرد مرتبط از این دست، توسط مدیران اجرایی هر دستگاهی به دیدگاه، توان و یا ارتباطات او برمی‌گردد اما شاید انجام نشدن امور و اقدامات در راستای بهبود شرایط زیست محیطی که بنا به اعتراف بسیاری از همکاران و دوستداران طبیعت، مبنی بر کاهلی کاملاً محسوس و مشهود موجود است و نسبت به ترک فعل‌های عدیده درصدد اقدامات قانونی هستند، حاکی از نداشتن تمایل یا عدم اعتماد دوستداران طبیعت برای اختصاص مبالغی برای هزینه کرد توسط برخی افراد باشد.
نذر طبیعت در اداره محیط‌زیست اصفهان کجا و چگونه هزینه می‌شد؟
در دوره یک سال و نیم مدیریتم، هزینه‌کردهای غیرشفاف در نذر طبیعت حذف و آن را صرف بیمه محیط‌بانان، تکمیل ساخت و سازها و نصب تانکر و آبشخور حیات وحش در مناطق تحت مدیریت و یا نیازهای اساسی اعلامی توسط مسئولان ادارات و مناطق کردیم که البته برخی از اقدامات با کمک دوستداران محیط زیست و برخی هم با کمک اعتبارات ابلاغی تکمیل و به اتمام رسید.
بیمه محیط‌بانان استان اصفهان، با هماهنگی سازمان از محل نذر طبیعت و مسئولیت‌های اجتماعی، برای اولین بار در کشور اجرایی شد. این درحالی بود که پس از رفتنم از محیط‌زیست اصفهان به محیط‌بانان گفته بودند دانیالی، پول شما را حیف و میل کرده است درحالی که انعقاد قرارداد اولیه پس از بررسی و تأیید کتبی رؤسای ادارات اداری، مالی، حقوقی، بازرسی و معاونت مربوطه انجام شد که اسناد همه این‌ها موجود است. البته همچنان موضوع بیمه بخاطر استقبال بسیاری از همکاران اما این بار با صرف هزینه‌های شخصی از طرف خودشان، ادامه دارد.
پاسگاه محیط‌بانی پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته چهار سالی رها بود و درب و پنجره مناسب نداشت، از محل همین کمک‌های مردمی و نذر طبیعت توانستیم پاسگاه موته را تکمیل کنیم یا در منطقه حفاظت شده عباس آباد نائین ساخت ایستگاه دیده‌بانی پس از ۱۵ سال به سرانجام رسید و دستکم پنج تانکر ده هزار لیتری در مناطق از جمله عباس آباد نصب شد.
به تکمیل دو پاسگاه محیط‌بانی در موته و عباس آباد اشاره کردید؛ اکنون شاهد هستیم که تعدادی از مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست استان مانند پناهگاه حیات وحش یخاب حتی پاسگاه محیط‌بانی ندارند و یا محیط‌بانان از کمبود تجهیزات گله مند هستند، شما در دوره مدیریت خود چه اقداماتی در این زمینه داشتید؟
بزرگترین اقدام برای یخاب، خارو و … ارتقا این مناطق و الحاق به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در آن مقطع بود ضمن اینکه کمک به ساخت و تجهیز پاسگاه به برنامه ریزی، تلاش و ارتباط دوستانه با جوامع محلی و از همه مهمتر تحرک و تکاپو نیاز دارد که برای نمونه باید به ساخت دو پاسگاه محیط‌بانی با کمک مردم شریف نجف‌آباد و تیران و کرون اشاره کنم زیرا تکمیل و تجهیز پاسگاه محیط‌بانی و مردم‌ساز قلعه یاور در منطقه حفاظت‌شده دالانکوه شهرستان تیران‌وکرون با کمک مردم متعصّب و دوست‌دار محیط زیست این شهرستان برای دومین بار در کشور انجام گرفت و یا پیشرفت فیزیکی بالای ۸۰ درصدی پاسگاه مردم ساز سنگ سفید در پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو با همراهی و همدلی مردم دلسوز شهرستان نجف آباد به پایان رسید.
سر محیط‌بانی منطقه شکار ممنوع ستبله در «چغیورت» فریدونشهر گلنک زده شد و تا روزی که در محیط زیست اصفهان بودم ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و اگر شش ماه دیگر بودم ساخت آن را به اتمام می‌رساندیم. آقای رضایی استاندار وقت اصفهان که در کلنگ زنی پاسگاه چغیورت حضور داشت به ما گفت که پولی برای ساخت پاسگاه نمی‌دهم اگر می‌توانید اعتبارات کسب کنید، پاسگاه را بسازید که خوشبختانه پیشرفت فیزیکی این پاسگاه با بخشی از اعتبارات سازمانی و بخشی از اعتبارات نذر طبیعت انجام شد.
تکمیل و افتتاح پاسگاه محیط بانی مصر در منطقه شکارممنوع کلاته شهرستان خور و بیابانک پس از ۱۲ سال، بهسازی اداره محیط‌زیست نجف آباد و افتتاح موزه محیط‌زیست این شهرستان پس از ۱۲ سال، ساخت و بهسازی ده‌ها مورد آبشخور در مناطق تحت مدیریت، تکمیل و تجهیز سالن اجتماعات اداره کل پس از ۱۴ سال، گازکشی به برخی پاسگاه‌های محیط‌بانی از جمله در چوپانان و جانمایی پاسگاه محیط‌بانی انارک، تخصیص ده‌ها تن علوفه و دیگر اقدامات مقابله با خشکسالی در مناطق تحت مدیریت، استارات مرکز تیمار حیات‌وحش و پرندگان شکاری در منطقه کلاه قاضی با پیشرفت ۴۰ درصد و تکمیل ساختمان اداری محیط زیست شهرستان مبارکه که به دلایل مبرم عدیده آن را پیگیری کردم زیرا سال‌ها به دلیل پرداخت بخشی از اجاره بها و … توسط برخی دستگاه‌های اجرایی و یا شرکتها، احساس دین و وابستگی وجود داشت که به لطف خدا و همت همکاران و دوستداران محیط زیست ساخت این اداره به پایان رسید و در دوره مدیرکل فعلی افتتاح شد.
جنجال بر سر معدن تراورتن موته از کی شروع شد؟
موضوع واگذاری معدن تراورتن موته از سال‌ها قبل مطرح بود که استانداران اسبق اصفهان از صدور پروانه و … شانه خالی کرده بودند تا اینکه استاندار وقت از ما خواست با آن موافقت کنیم، با همکاران اداره جلسه‌ای گرفتیم و مخالفت اعلام شد.
طبق قانون ۶ ارگان از جمله استانداری، سازمان صنعت، معدن و تجارت، امور اراضی جهاد کشاورزی، خانه معدن، سازمان بازرسی و محیط‌زیست باید با انجام صورتجلسه‌ای موافقت با صدور پروانه را اعلام می‌کردند اما بدون امضای این برگه توسط بنده، صورتجلسه را به
استانداری بازگرداندیم اما جالب بود که روی اسم محیط‌زیست، مهری زده شده بود و از سایر ارگان‌ها نیز امضا را برای معدن موته گرفتند.
با حواشی که ایجاد شده بود، این امر پیگیری شد و حتی مسئول امور اراضی جهاد نیز بنا به اظهارات خود طی مکاتبه‌ای امضای خود را پس گرفت و در نهایت با مشورت یکی از معاونان فعلی سازمان، پرونده معدن تراورتن موته را به شورای حفظ حقوق بیت المال ارجاع دادیم که در پی این جلسه و بررسی پرونده معدن موته، خوشبختانه واگذاری این معدن در پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته منتفی شد که این امر با مساعدت مجدانه مجموعه خدوم دستگاه قضائی و با طرح در شورای حفظ حقوق بیت‌المال انجام شد و مورد تأیید و تشویق آیت‌الله مظاهری نیز قرار گرفت، هر چند شاید مورد خوشایندی برای برخی دستگاه‌ها و مسئولان استانی نبود!
در هر صورت بد نیست بدانید که فقط معدن موته یکی از چالش‌های ما با واگذاری معادن در مناطق چهارگانه تحت مدیریت محیط‌زیست بود و چون موضوع معدن موته، رسانه‌ای شد حساسیت‌ها نسبت به آن بالا رفت در حالی که افراد دیگری که البته با نفوذ هم بودند پیگیر معدن نقره در منطقه حفاظت شده عباس آباد بودند که متأسفانه تأیید ضمنی برخی مسئولان سازمانی را به گفته خود، گرفته بودند.
برغم اظهاراتشان مبنی بر هماهنگی با مسئولان ستادی و انجام اقدامات معدنکاوی به صورت زیر زمینی و …، با صدور مجوز برای این معدن نیز مخالفت شد زیرا منطقه عباس‌آباد در شهرستان نائین، مامن حداقل هشت گونه گربه‌سان و به بهشت حیوانات گوشتخوار ایران معروف است؛ همچنین جلوگیری از توسعه معادن در محدوده منطقه حفاظت‌شده کرکس نیز برای ممانعت از خسارات جدّی به مناطق بکر و طبیعی شهرستان نطنز، از دیگر اقدامات و چالش‌ها در مناطق تحت مدیریت محیط زیست استان بود.
آیا امکان دارد موضوع واگذاری این معدن پس از دوره مدیریت شما دوباره مطرح شده باشد؟
کار نشد ندارد؛ یعنی شاید با تغییر ضوابط و قوانین ممکن باشد اما در مجموع، بعید می دانم.
جریان شایعات شورای پژوهشی چه بود؟
شایعاتی از این دست مطرح می‌کردند که دانیالی شورای پژوهشی را تقویت کرده که بودجه طرح‌های پژوهشی را به دانشگاه‌های محل تدریس خود بدهد که نه تنها پاسخ مضحک است بلکه در شأن من نیز نبود.
بد نیست بدانید اعضای شورای پژوهشی استان‌ها، طبق ماده ۱۵ آئین نامه شورای راهبردی پژوهش و فناوری سازمان حفاظت محیط زیست متشکل از مدیرکل استان به عنوان رئیس شورا، دبیر شورا، معاونان اداره کل و متخصصان یا اساتید دانشگاهی است که این امر به دلیل شناخت و مشورت بسیاری از اساتید باتجربه انجام شد.
برای تشکیل این شورا در اصفهان و تبادل بهتر نظرات علمی از مراکز علمی مختلف استان از جمله مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه‌های مختلف استان از جمله دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه اصفهان، دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، سازمان‌های مردم نهاد و دیگر افراد با تجربه مطابق مستندات کتبی موجود دعوت کردیم؛ این امر به این دلیل بود که نه تنها از خرد جمعی برای بهبود شرایط زیست محیطی استفاده شود بلکه اراده بر آن بود که به دلیل عدم استفاده از دیگر مراکز دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی، اغلب طرح‌های تحقیقاتی به یک دانشگاه و یا یک فرد خاص منتهی نشود که با انجام این کار و با تبادلات فکری بهتر، نظر اعضا نسبت به شناخت بهتر و بیشتر اولویت‌های پژوهشی اقدام و کار به سرانجام رسد.
در شورای پژوهشی مدیر کل محیط زیست استان نیز تنها صاحب یک رأی است و نتیجه نهایی مستلزم جمع بندی آرا اعضا و اظهار نظر همه اساتید بوده است از این رو طرح‌های واگذار شده به فرد یا دانشگاه خاص نیز براساس مستندات موجود، دال بر تفکیک طرح‌های پژوهشی در طول مدیریت بنده و با اعمال نظر اساتید و به دانشگاه‌های مختلف است که به عنوان نمونه از ۱۵ طرح ارائه شده در شورا، تنها یک طرح پس از تأیید اعضا به دانشگاه نجف آباد واگذار شد.
از جمله طرح‌هایی که مورد توافق اعضای شورای پژوهشی اداره کل قرار نگرفت طرح پیشنهادی یکی از معاونان فعلی استانداری بود و مستندات طرح‌های مورد توافق اعضا در زمان مدیریتم نیز موجود است.
چند جلسه شورای پژوهشی در دوره شما برگزار شد و خروجی این جلسات چه بود؟
بنا به اظهارات اساتید محترم دانشگاه‌های مختلف استان اصفهان، تعداد جلسات شورای پژوهشی در دوران تصدی اینجانب یعنی طی یک و نیم سال، حدود ۱۲ مورد بوده که به نتایج قابل ملاحظه‌ای از قبیل اتمام طرح پژوهشی اعلام‌نیاز آبی تالاب بین‌المللی گاوخونی که یکی از بزرگ‌ترین نیازهای استان اصفهان بوده است، منتج شد درحالی که تعداد جلسات شورای پژوهشی پس از رفتن اینجانب به سازمان حفاظت محیط زیست کشور تنها ۲ مورد بوده است.
در پایان این گفتگو به نظر خودتان علت حواشی و هجمه‌ها درباره شما در فضای مجازی چه بود؟
جابجایی افرادی در اداره که مطابق گزارشات واصله ادارات و ارگان‌های ذیربط و یا ارائه مستندات کافی و یا کمک به جلوگیری از بروز برخی شایعات برای نامبردگان و حفظ شانیت و آبروی آنها و یا حتی با تقاضای نامبردگان انجام شده بود که همگی مطابق قانون بوده نیز تبعاتی برای من داشت و بخشی از حواشی و هجمه‌ها پس از رفتنم از سوی چنین افرادی بود.
چه کسانی بودند؟
فرد یا افرادی که دقت کافی در پایش واحدهای آلاینده نداشتند یا فردی که مدت‌ها در حوزه محیط طبیعی اداره کل، کمک به حفظ گونه‌های خدادادی را با مامنی برای کسب درآمد، اشتباه گرفته بود و به اعتراف برخی افراد مطلع در کمک به جابجایی برخی گونه‌های خاص و کمیاب از جمله گربه پالاس و … نقش داشتند. این افراد را از جایگاهشان جابه جا و برکنار کردم که پس از رفتنم با ایجاد آیدی جعلی در فضای مجازی ویژگی‌های بارز شخصیتی خود را به دیگران نسبت دادند هر چند که با همکاری ارگان‌های ذیربط، این افراد شناسایی و با ایشان برخورد قضائی درخوری خواهد شد.