قیمت دلار ریزشی شد و رسانهها نوشتند که به کانال ١١هزار تومان وارد شده است. صرافان بازار میگویند که این قیمتها بیشتر در صرافیهای مربوط به بانکها بوده است و گویا میزان محدودی دلار به صرافی بانکها تزریق شده است. این درحالی است که فعالان بازار میگویند با گذشت از پیک نگرانی مردم، یعنی ١٣ آبان تعدادی از خریداران دلار فروشنده شدهاند. این درحالی است که میزان تقاضا برای دلار کاهش داشته و همین موضوع موجب شده است که عرضه به تقاضا بچربد و قیمتها کاهشی شود. حالا بسیاری از پارلماننشینها امیدوارند که با ثبات بیشتر در بازار، تب افزایش مقداردلارهای خانگی فروکش کند.
عبدالرضا مصری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس که معتقد است اگر بازار ارز به تعادل قیمتی نزدیک شود، مردم نیز دیگر اقدام به نگهداری ارز در خانه نخواهند کرد، میگوید: «با تثبیت بازار ارز مردم از سوددهی نگهداری آن ناامید شده و نسبت به عرضه آن در بازار اقدام کردند.» به گفته این نماینده مجلس، بازار اگر برای چند ماه ثبات نرخ ارز را تجربه کند، دیگر ارز خانگی وجود نخواهد داشت.
اما بازار سکه و طلا هم از کاهش قیمتها بینصیب نبوده است و قیمت هر عدد سکه تمامبهار آزادی از ۴میلیون و ۶۰۰هزار تومان در اول هفته به ۳میلیون و ۷۰۰هزار تومان در آخرین روز کاری هفته رسیده است.
دلار به ١٠هزار تومان میرسد؟
کامبیز افسری، کارشناس اقتصادی در این زمینه به «شهروند» میگوید: «قیمت دلار دو چشمانداز را پیش رو دارد؛ یکی بلندمدت که تابع متغیرهای کلانی چون قیمت نفت، شاخصهای نرخ تورم و... است و دیگری چشمانداز کوتاهمدت که مربوط به اخبار موجود و خرید روزانه دلار مردم است.»
افسری ادامه میدهد: «بخشی از جامعه که دلار خریداری میکردند، اکنون بهعنوان فروشنده ایفای نقش میکنند. همین امر موجب گردش ارز در بازار شده است، اما در مورد کاهش بیشتر قیمت دلار باید گفت اگر قیمت دلار شکسته شود و از کانال ١٢هزار تومان عبور کند و به قیمت ١١هزار تومان برسد، میتوان به کاهش قیمت آن تا ١٠ هزار و ٢٠٠تومان هم امید داشت. همچنین امیدواریم که این کاهش قیمت دلار ادامهدار باشد تا از این طریق ارزش پول ملیمان افزایش پیدا کند.»
این کارشناس اقتصادی البته بر این باور است: «نمیتوان به کاهش نرخ دلار بهعنوان چشمانداز بلندمدت نگاه کرد، چرا که در متغیرهای کلان اقتصادی شاهد تغییراتی نبودهایم و این خطر وجود دارد که بازار بهصورت معکوس برگردد و افزایش جهشی دلار را پیش رو داشته باشیم.» او یادآور میشود: «دیگر عاملی که میتوان بهعنوان عاملی برای کاهش نرخ دلار دانست آنکه پای خریداران از بازار بریده و جامعه از حالت دلاریزه بودن خارج شده است، چرا که در برههای از زمان تمامی مردم جامعه از قیمت دلار صحبت میکردند. اکنون امید میرود در این برهه از زمان که بانک مرکزی فرصت دارد، تدابیری را برای ثبات قیمت هر چند در کوتاهمدت در نظر بگیرد.»
این کارشناس اقتصادی همچنین یادآور شد: «باید در نظر داشت که با توجه به ١٣ آبان و پیشبینیهایی که شده بود بسیاری از مردم ارز خریداری کرده بودند و نگرانی تحریمها را داشتند. به همین جهت دولت با تزریق دلار به بازار از این نگرانیها کاست.»
تاثیر روانی معافیتهای نفتی بر بازار ارز
یکی دیگر از دلایلی که برخی فعالان بازار آن را در کاهش قیمت ارز موثر میدانستند، ایجاد معافیت نفتی برای هشت کشور و همچنین لغو تحریم تعدادی از بانکهای ایرانی در اینخصوص بود؛ اتفاقی که گفته میشود تأثیر روانی بر بازار ارز گذاشته است.
این شرایط درحالی بود که فعالان بازار ارز همچنان بر عرضه و تزریق ارز با هدف کنترل بازار از سوی دولت تأکید داشتند و آن را ابزاری موثر برای بهبود وضع بازار ارز میدانستند. از نظر آنها ارز بازارساز با اشکال مختلف عرضه توانسته از یکسو مانع ثبت نوسانات افزایشی در بازار شود و از سوی دیگر، قیمت را به سطوح پایینتر هدایت کرده است. علاوه بر این، گروهی دیگر عرضه و فروش شمشهای طلا در بانک کارگشایی را از عوامل کاهش نوسان در بازار طلا و سکه دانستهاند. گروه دیگری بر عرضه حواله درهم تکیه داشتهاند و عده دیگری بر عرضه خرد برخی صرافیهای دولتی و خصوصی بهعنوان عامل کاهشی قیمت تکیه میکنند.
در بازار سکه چه خبر است
بازار ارز و سکه در ایران همچنان بیثبات است و فراز و فرود زیادی دارد. قیمت سکه که در اول هفته گذشته ۴میلیون و ۶۰۰هزار تومان بود، در آخرین روز کاری هفته گذشته (پنجشنبه، ۲۴ آبان) به ۳میلیون و ۷۰۰هزار تومان رسید. قیمت طلا نیز از هر گرم ۴۲۵هزار تومان در اول هفته به ۳۶۰هزار و ۶۰۰ تومان رسید.
محمد کشتیآرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر میگوید: «کاهش قیمت جهانی طلا و قیمت ارز موجب افت قیمتها در بازار سکه و طلا شده است. آمارهای جهانی نشان میدهد که قیمت طلا در بازارهای جهانی از اول هفته دوونیمدرصد کاهش یافته و از هزار و ۲۳۳ دلار در هر اونس، به هزار و ۲۰۰ دلار رسیده است.»
کاهش دلارهای خانگی با تثبیت نرخ ارز
هر چند که برخی از فعالان بازار عرضه بیشتر ارز را یکی از دلایل افت قیمت دلار در بازار عنوان میکنند، اما آنگونه که کارشناسان اقتصادی میگویند، دولت باید اجازه دهد که قیمتها بر اساس نظام عرضه و تقاضا تعیین شود. مصری، نماینده مردم، با بیان اینکه بانک مرکزی در شرایط فعلی با بهرهگیری از راهکارهای مناسب میتواند به تعادل نرخ کمک کند، ادامه داد: «دخالتهای دستوری در بازار ارز همیشه نتیجه عکس داده است.»
او با تأکید بر اینکه قیمتهای دستوری هیچگاه پاسخ مناسبی به وضع بازار نیست، تصریح کرد: «باید در بازار معامله وجود داشته باشد تا بتوان به تبع آن قیمت را تعیین کرد.»
این نماینده مردم در مجلس دهم با بیان اینکه تعادل نرخ ارز در بازار و تحت تأثیر عرضه و تقاضا سریعتر به دست میآید، گفت: «بانک مرکزی برای کاهش عدم تعادل باید با اقدامات خود تعادل را به نقطه مد نظر در حوزه بهینهسازی نزدیک کند.»
یک تاریخنگاری برای دلار
دلار در نخستین روز کاری سال ٩٧ یعنی ٥ فروردین ٤ هزار و ٧٨٩ تومان قیمت خورد و تا ٢٠ فروردین روند نسبتا ثابتی را پشت را سر گذاشت. در این روز دلار ٤هزار و ٩٨٢ تومان قیمت خورد و بسیاری از رسانهها نوشتند که دلار دوباره به مرز ٥هزار تومان نزدیک شده است. اسکناس آمریکایی در روزهای پایانی سال ٩٦ بار دیگر به مرز ٥هزار تومان رسیده بود اما با تزریق ارز به بازار قیمت دلار تا ٤هزار و ٣٠٠ تومان شکست. با این حال در به همان پاشنه نچرخید و دلار بار دیگر سرکش شد. نخستین جهش بزرگ دلار در ١٨ مرداد اتفاق افتاد و نرخ آن را تا ٩هزار و ٥٠ تومان بالا کشید. شوک به بازار دلار در ٢٤ مرداد تقریبا کنترل شد و قیمت هر اسکناس آمریکایی در بازار را به ٧هزار و ٩٣٥ تومان رساند.
این قیمت اما پایدار نبود و دلار بار دیگر در ٣٠ مرداد به ١٠هزار و ٤٨ تومان رسید و در ٤ شهریور قیمت هر دلار دوباره به ٨هزار و ٣٠٠ تومان سقوط کرد. نوسان قیمت دلار روی ٨ تا ١٠هزار تومان در روزهای ابتدای شهریور ماه ادامه داشت و درنهایت قیمت این ارز در ١٥ شهریور به بالای ١٣هزار تومان رسید. در ٢٧ شهریور ماه با بیشترین سقوط دلار در نیمه دوم این ماه دلار به ١١هزار و ٧٠٠ تومان رسید. بیشترین اوج قیمت دلار در ٧,٥ ماه ابتدای سال ٩٧ در روز ٥ مهر ماه اتفاق افتاد که نرخ را تا ١٦هزار و ٤٧٠ تومان کشید و پس از آن قیمتها کاهشی شد و در محدوده ١٣ تا ١٤هزار تومان نوسان کرد.
روز ١٣ آبان که تحریمهای ایران شدت میگرفت، نگرانی مردم ایران برای بازار ارز بود. شایعاتی مبنی بر اینکه دلار در این روز تا قیمت ٢٠هزار تومان میرسد، به گوش میرسید اما کارشناسان اقتصادی بر این باور بودند که دلار به اندازه کافی جهش کرده است و دیگر جای رشد بیشتری ندارد. نظر کارشناسان اقتصاد در روز ١٣ آبان به وقوع پیوست و دلار در این روز از قیمت ١٤هزار تومان تجاوز نکرد و حالا با عبور از این تاریخ ریزش نرخ ارز ادامهدار شده است.