ساز ناسازگاری!

حال اینکه روز گذشته رئیس پلیس پایتخت از اجباری شدن اخذ مجوز برای این افراد خبر دارد. اتفاقی که به گفته نوازنده‌گان خیابانی نیازمند تدابیری خاص بوده و هنوز نیت از انجام چنین کاری مشخص نیست. چنین اقداماتی که در بیشتر کشورهای جهان متولی خاص خود را دارند، در کشورمان اگر به درستی اجرا نشود، عدم سازش حکومت با چنین فعالیت‌هایی را نشان می‌دهد حال اینکه اجرای درست آن کاملا متفاوت بوده و می‌تواند به تعالی آن کمک کند.
 موسیقی خیابانی چندین سال است که در خیابانی‌های سراسر کشور برپا می‌شود. روبه‌روی ایستگاه مترو، چهارراه‌های پر رفت و آمد، روبه‌روی مراکز خرید و ... مکان‌هایی است که عموماً جوانان هنرمند برای اجرای هنر خود انتخاب می‌کنند. این افراد که غالباً دانشجویان هستند، انتخاب موسیقی خیابانی را یکی از راه‌های کسب درآمد می‌دانند؛ حال اینکه ‌اهداف دیگری نیز از این اقدام وجود دارد.
مردم ما سازهای اصیل ایرانی را نمی‌شناسند!
شهاب، ساکسیفونیست که در خیابان‌های تهران به نوازختن می‌پردازد، از دلایل خود برای اجرای موسیقی خیابانی می‌گوید؛ از این‌که بسیاری از مردم کشور حتی سازهای اصیل ایرانی را نمی‌شناسند. او در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: «علت اصلی ورود من به موسیقی خیابانی تامین هزینه‌هایم بود. هرچند دلایل عمیق‌تری پس از ورودم به این کار در من ایجاد شد که مهمترین آن ارتباط با مردم است. گاهی به موسیقی زردی که در حال حاضر به اسم پاپ در کشور منتشر می‌شود، گوش می‌دهم و با خودم می‌گویم چرا سواد موسیقی مردم ما تا این اندازه پایین آمده؟ زمانی‌که برای اجرا به خیابان آمدم، متوجه شدم بسیاری از مردم حتی سازها را نمی‌شناسند؛ حق هم دارند. نه صدا و سیما به آن‌ها از ساز چیزی نشان داده و نه در سیستم آموزشی چنین موضوعی پیگیری شده! در نتیجه عجیب نیست که مردم سازهای اصیل کشورشان را نشناسند.»
او ادامه می‌دهد: «در اجراهایی که دارم از همه اقشار جامعه‌ برای تماشا می‌آیند. مردم مذهبی پای نواختنم می‌نشینند و بارها شده سربازها تماشاگرانم بوده‌اند. حتی چندباری مامور نیروی انتظامی به سمتم آمد اما متوجه شدم که می‌خواهد پول بدهد. این نشان ‌می‌دهد که نیاز فرهنگی حداقل در جنبه ساز در مردم ما وجود دارد اما عرضه درستی در این‌باره نشده است‌ چرا که نمایش ساز در صدا و سیما ممنوع است و مدارس نیز اصلا کاری با موسیقی ندارند!» صحبت‌های شهاب در واقع درد و دل یک دانش‌آموخته موسیقی است. کسی که نیاز به موسیقی را در مردمش دیده و این ارتباط را از دیدار چشم در چشم در اجرای‌هایش با مردم کشف کرده است. به گفته‌ او و بسیاری از کارشناسان موسیقی صدا و سیما و نظام آموزشی کشور قصوری بزرگ در معرفی موسیقی اصیل ایرانی به کشور کرده‌اند، آن‌ها که باید پیش‌رو در این موضوع باشند اما ...
«حتماً» باید مجوز بگیرند
تعداد گروه‌ها و نفراتی را که در حوزه موسیقی خیابانی فعالیت می‌کنند، نمی‌توان شمرد. برآوردی نیز دراین‌باره وجود ندارد چرا که همان‌‌گونه که از نامش پیداست، در خیابان ظهور یافته و نیازمند مرجعی نبوده است. حال اینکه روز گذشته رئیس پلیس تهران از افرادی که در خیابان اقدام به نوازندگی می‌کنند، خواست تا برای این‌کار مجوز تهیه کنند. در خبری که «تسنیم» در این‌باره منتشر کرده، رحیمی از عبارت «حتماً باید مجوز بگیرند» استفاده کرده که این خود بدان معنی است که ماجرا جدی خواهد بود. این اظهار نظر در ماه صفر صورت گرفته و پیش‌بینی می‌شود پس از این ماه نیروی انتظامی در این‌باره اقداماتی انجام دهد. گفتنی است رحیمی سه مرجع وزارت ارشاد، پلیس و اماکن شهرداری‌ را برای اخذ مجوز مطرح کرده است.
حال اینکه با انتشار این خبر واکنش‌های متفاوتی نسبت به این موضوع در 24 ساعت اخیر مطرح شده است. شهاب به عنوان یکی از حامیان این طرح به «ابتکار» می‌گوید: «اگر قرار باشد این کار با استاندارهای جهانی که در حال اجرا است صورت گیرد، صددرصدر موافق و اگر قرار است تنها اقدامی برای کنترل، محدود کردن و انحلال موسیقی خیابانی باشد، صددرصدر مخالف هستم.»
رامین، یکی دیگر از نوازندگان خیابانی است. او اما در این‌باره نظری متفاوتی دارد. رامین به «ابتکار» می‌گوید: «موضوع خنده‌دار است. در این کشور همه می‌خندند. ما می‌خندیم، شما می‌خندید، پلیس هم می‌خندد. خیابان عشق من است. اگر قرار باشد کتک نخوردم از دست مامورهای پلیس و شهرداری و ...  اگر قرار است سازم نشکند به دست‌شان، اگر قرار است ضرر جانی و مالی عایدم نشود، بله منم موافق این موضوع هستم.» رامین و شهاب با دو ساز مختلف هر دو در مدتی که به اجرای موسیقی خیابانی پرداخته‌اند، از ضررهای مالی و جانی که نصیب‌شان شده سخن می‌گویند. حال باید پرسید آیا اخذ مجوز آن‌ها را کتک خوردن، شکستن ساز و ... مصون می‌دارد؟
اگر استاندارد اجرا شود، مجوز می‌گیرم
شهاب در گفت‌وگو با «ابتکار» ادامه می‌دهد: «این ایده با روحیه موسیقی خیابانی ناسازگار است. اگر روزی بخواهند مجوز بدهند، من ترجیح می‌دهم بگیرم. بارها شده که اماکن آمده و سازهای ما را گرفته و برده. درست است که این برخوردها منجربه بازداشت نمی‌شود اما بردن ساز یعنی تعطیلی چند ماهه کار و زندگی من! بارها شده که با وساطت مردم حل شده است و گاهی هم به زد و خورد انجامیده.»
او ادامه می‌دهد: «در بیشتر دنیا موسقی خیابانی مجوز دارد. مجوز را هم شهرداری‌‌ها می‌دهند. آن‌ها نفرات و گروه‌ها را بر اساس کیفیت کارشان کلاس‌بندی می‌کنند. مکان‌های مشخصی را برای اجرای آن‌‌ها در سطح شهر انتخاب می‌کنند، در اختیارشان برق قرار می‌دهند و بعضاً حمایت‌شان می‌کنند. این روش اگر قرار باشد در ایران نیز انجام شود، فکر نکنم کسی مخالفت کند. تاکید می‌کنم اگر قرار باشد استانداری داشته باشد و هدف از این کار سنگ‌اندازی نباشد، من به شخصه به دنبال مجوز می‌روم.» در شهری مانند تهران نفرات و گروه‌های بسیاری تنها با سازی که در دست دارند، به گوشه‌ای از خیابان و پیاده‌رو می‌آیند و به اجرای خود می‌پردازند. گاهاً این اجراها به اندازه‌ای ضعیف است که هیچ‌کسی به تماشای آن نمی‌نشیند. نواختن‌های خارج از نُت، خواندن آوازهایی که بیشتر زننده است تا گوشنواز و ... در میان اجراها دیده می‌شود. از این‌ رو شهاب اخذ مجوز را یک غربالگری برای افرادی می‌دانند که حرفه‌ای موسیقی کار می‌کنند و می‌توانند در خیابان حال مردم را خوب کنند و افرادی که تنها با آموزش چند جلسه‌ای ساز به خیابان آمده‌اند.
شهاب در این‌باره می‌گوید: «کلاس‌بندی‌های موسیقی خیابانی باعث می‌شود که صدا و موسیقی خوبی ارائه شود. کسی که توانایی نواختن را ندارد به خود اجازه ندهد با در دست گرفتن یک ساز به خیابان بیاید و به گوش مردم تجاوز کند با این کارش. من به شما قول می‌دهم اگر شهرداری، پلیس و وزارت ارشاد ارائه مجوز را با استانداردی مشخص و دقیق انجام دهد، تنها یک سوم افرادی که در حال حاضر در خیابان‌های می‌نوازند، باقی می‌مانند.»
حال باید منتظر ماند و دید پس از اتمام ماه صفر پلیس، وزارت ارشاد و شهرداری چه اقداماتی را در این‌باره عملی خواهند کرد. اقدامی که به گفته برخی از اجراکنندگان موسقی خیابانی می‌تواند موجب بالا رفتن کیفیت این نوع اجرا در سطح کشور شود.