گفت و گو با غلامرضا طریقی دبیر کل انجمن های ادبی کشور
سهراب وفادارترین شخص به عالم خود
غلامرضا طریقی اهل زنجان است و البته نسبت نزدیکی با ادبیات و شاعری دارد. او واژه هایش را مسئولانه خرج می کند و همین درنگ باعث شده است تا در نگارش کتاب جدیدش که به وقایع نگاری غزل بعد از نیما و سیر تکاملی غزل قبل از آن برمی گردد، تامل بیشتری کند و وعده چاپ آن را در اسفند ماه می دهد. با او که به گفته خودش سال های درازی با حسین منزوی دم زده است، هم صحبت شدیم و از او که آشنا به روح شعر و شاعری است، درباره سهراب سپهری و دلیل ماندگاری اش پرسیدیم.شاعر دست نیافتنی، دوست داشتنی است
غلامرضا طریقی می گوید در هر دوره زندگی با اشعار شاعری مواجه بوده و دوره نوجوانی، دوره مواجهه او با سهراب سپهری است. او شعر سهراب سپهری را از دو جهت متفاوت می داند، دیدگاه او به هستی و نحوه اجرای این دیدگاه در اشعارش. او می گوید:« سهراب درست در زمانه ای که به طور مثال احمد شاملو به شعر اجتماعی و اخوان ثالث به مرثیه ای تلخ می اندیشند، وفادارترین شخص به عالم خویش است. به عالمی که حتی در بخش های مهم آن، سخن و نگاه شاعران دیگر ارزشی ندارد یا حداقل وانمود می کند که ندارد. این خاص بودن دنیایی که متعلق به خود اوست یکی از دلایل تمایز او از دیگر شاعران هم دوره اش است. سهراب دلیل دیگر این متفاوت بودن را با اجرای این نگاه و رفتار خود به نمایش می گذارد. او کم حرف می زند، کمتر مصاحبه می کند و کم آفتابی می شود. هنرمندی که در اجرای جهان خود طوری زندگی کند که مخاطب به تمامی نتواند بفهمد او در چه ساحتی زندگی می کند و قدم می زند، دوست داشتنی است و به همین دلیل در تلاش و تکاپوست تا هنرمند مورد علاقه اش را بازشناسد و کشفش کند. این ویژگی که سهراب خود را در هاله ای بگذارد تا فاصله ای بین خودش و مخاطب ایجاد شود اگر ناشی از منش و شخصیت او بوده یا به دلخواه خودش، ویژگی دیگری است که او را از شاعران قبل و بعد خود جدا می کند.»
گره های شعری، محصول هنر نقاشی اوست
سهراب سپهری در خانواده ای متولد شده که هنر، ویژگی آن هاست. همین علاقه و شوق نقاشی، سهراب را راهیِ هنرکده نقاشی دانشگاه تهران کرد. غلامرضا طریقی، هنر نقاشی سهراب را در شعرش تاثیرگذار می داند و می گوید:« اگر معمول ترین شعر سهراب مانند خانه دوست کجاست یا مسافر را مرور کنید و پیش چشم تان بگذارید، متوجه می شوید سهراب با دقتی مثال زدنی و غیر عادی مشغول تصویرگری است. او در شعر با زبان تصویر، نشانی کوچه را می دهد. این نشانه ها و تصویرگری ها در شعر، گره هایی است که حتما یک آدم نقاش می تواند برای دیگران ایجاد کند. ممکن است آن شخص، نقاش حرفه ای باشد یا نباشد اما در هر صورت، ذوق نقاشی در او وجود دارد. به هر حال هنر نقاشی در شاعری سهراب تاثیر گذار بوده و چون هر دو باعث تکمیل شخصیت نهایی سهراب شده است، می توان هر دو را در تکمیل دیگری موثر دانست.»
گفت و گو با «ایران درودی» نقاش برجسته معاصر کشورمان
بیان تازه یک احساس عارفانه در نقاشی
حضور «ایران درودی» در میان نقاشان معاصر، نشان دهنده توانمندی و پشتکار او در نقاشی است. نام او در مقام نویسندگی و کارگردانی مستند و تدریس تاریخ هنر هم به چشم می خورد. آثار این نقاش 82 ساله مشهدی، در نمایشگاه های داخلی و خارجی بی شماری به نمایش گذاشته شده و درزمان حیات سهراب با او معاشرت داشته است. از آن جا که رویکرد سهراب سپهری در نقاشی مانند رویکردش در شاعری تازه است، از ایران درودی درباره ویژگی های نقاشی سهراب پرسیدیم.هم صحبتی با سهراب، بسیار لذت بخش بود
ایران درودی بر این باور است که اگر مقابل تابلویی از سهراب بایستید، می توانید جنس چوب نقاشی شده روی بوم نقاشی را تشخیص دهید. او سهراب را یک جواهر کم تراش می داند که نتیجه روح غنی و با گذشت اوست و می گوید:« عصر یکی از روزهای نمایشگاهم در پاریس، از نقاشی هایم بازدید کرد و با هم درباره نقاشی صحبت کردیم. بعد از آن گفت و گو بود که متوجه شدم او چقدر عمیق فکر می کند، چقدر نکته سنج است و چقدر جهان هستی را در ابهت و سادگی اش توامان می بیند.» او می گوید :«برای شناخت سهراب بهتر است به جست و جوی روح آثار سپهری برویم. شاید زمانی که « واژه» نمی تواند تصویری دقیق از مکنونات و اندیشه را به دست دهد، «رنگ» به مدد می آید یا آن جا که «رنگ » بر سطح صامت پرده منجمد می نماید، شاید «واژه ها» اعماق ذهنیات هنرمند را واضح تر تصویر می کنند به هر حال در همه حال سپهری هم یک نقاش است و هم یک شاعر.»
سهراب در بافت وجودش نقاش است
حساسیت ایران درودی برای صحبت درباره سهراب، باعث شد تا او قسمتی از کتاب «انسان و قصه پایداری اش» را که شناخت نامه ای درباره این بانوی هنرمند است، یاد آور شود. او می گوید:« آخرین نمایشگاه سپهری، گرایش او را به اشکال خلاصه شده هندسی نشان می دهد. برای نقاشی چون سپهری جایز است هر تجربه ای را که صلاح می داند به کار گیرد، دیدش را تغییر دهد، قالبش را عوض کند ولی او در همه حال نقاش باقی می ماند چراکه در بافت وجودش نقاش است. این تجربه او با اشکال هندسی که در حال حاضر ساختمان اصلی کارهای او را تشکیل می دهند از فرم های ثابتی به وجود آمده اند. فرم هایی که بیان کننده مفاهیم متفاوت و معماگونه نقاش هستند که نقاش در طرح آن ها منظور داشته است. «رنگ»ها نیز از جنس ضخیم و ماسه ای هستند که برای بیان همین منظور انتخاب شده اند. توازن و وقار رنگ ها همراه با تعادل حجم ها مانند همیشه لطافت و حس عجیبی را به آثار سپهری بخشیده است. به این ترتیب، «فرم» و «رنگ» در آثار اخیر سهراب سپهری آن چنان به تفاهم و یکدستی رسیده اند که یک «پدیده واحد» و تجزیه ناپذیر را به وجود آورده اند. این رهایی از زواید و تکرار شده ها، موفقیتی است که نصیب جست و جوی ساده جویانه نقاش شده است.»
