رودخانه سمنان با عبور از حد شرق كوه موسوم به»چُنْدَران(پارك كوهستان)و در امتداد جنوبي دامنه اين كوه از عرض كمربندي شمالي شهر وارد به محدوده تاريخي»پارا» مي‌شود و براساس نظام مردم‌نهاد و ديرينه براي بهره‌برداري لازم از سوي ساكنان شهر تاريخي سمنان در موضعي به نام»بَرْجُمْ» تقسيم و بين محله‌هاي هويت‌مند شكل دهنده شهر تاريخي، توزيع مي‌گردد.
به اين ترتيب آب رودخانه سمنان، پس از تقسيم و هدايت هوشمندانه در محل آب پخش‌كن(پارا)، باتوجه به پستي و بلندي طبيعي بستر شهر و با طي مسيرهاي مستقل، در شش استخر به نام های زاوغان (واقع در میدان امام حسین (ع) ، کوشمغان ، کدیور (واقع در میدان دریادار شهید همتی) ، شاهجوی (واقع در میدان امام رضا(ع) ، لتیبار (واقع در پارک سنگی) و ناسار (باغ فیض) ذخيره مي‌شود.
از آن‌جا كه هر مسير منشعب از موضع تقسيم اصلي رودخانه تا استخرها و پس از آن نيز در هر نهر منشعب از هر استخر داراي نام هاي اختصاصي و جاذبه های تاریخی و طبیعی محلي مختص به خود می باشند، استفاده از اين عناوين در بيان مشخصات و مختصات مسيرهاي گردشگري به غناي بار معنايي وتنوع جذابيت تور آب و باغ‌گشت سمنان مي‌انجامد
برای آبیاری باغ های باغداران و زمین های کشاورزان از حوزه آبریز هر استخر ، نهرهایی در هر یک از محله های هویت مند منشعب می شود . محدوده واقع در حوضه آبريز هر استخر به طور تقريبي نشان دهنده هريك از محله‌هاي اصلي همنام با اسم‌هاي استخرهاي قديمي در شهر است.
شهرداری سمنان در راستای ارزش آفرینی و توسعه گردشگری پایدار از سال 1397 مرمت و بازآفرینی شش باغ راه را در دستور کار قرار داده که برخی به بهره برداری رسیده و برخی دیگر تا پایان امسال به بهره برداری می رسد .
"میان محله " باغ راهی است همنام با نهر میان محله که از استخر زاوغان شروع و با طی مسیر از باغات و باقی مانده مسجد جامع زاوغان به بقاع متبرکه زاوغان می رسد .
"نی کیژه " باغ راهی است هم نام با نهر نی کیژه که از استخر کدیور شروع و با طی مسیر از باغات به خانه باغ گل نرگس و پاتوق محله کدیور و امامزاده زکریا(ع) به عنوان محلی برای استراحت ، زیارت و گذران اوقات فراغت می رسد .
"کندنه " نام دیگر باغ راهی است که از استخر کدیور شروع شده و با طی مسیر از باغات به حد شرقی مسجد صاحب الامر می رسد
"باغ راه انجیلا " از استخر شاهجوی آغاز و با طی مسیر از باغات بلوار پیروزی به باغ گردشگری فدک می رسد
"باغ راه مهر " از کوچه سعدی 13 شروع شده و همنام با نهر مهر که استخر ناسار ( باغ فیض ) شروع شده و به بلوار حکیم الهی می رسد .
باغ راه اسپی پل نیز نهر اسپی پل که از استخر کدیور منشعب شده را به بلوار حکیم الهی پیوند می دهد
بنابراین
با بهسازی باغ راه ها و
داير بودن نظام سنتي تقسيم آب و جريان شبانه‌روزي آن در محدوده شهر تاريخي سمنان، امكان هدايت شهروندان و گردشگران به منظور گردش و تفريح در تمامي ايام سال و ساعات شبانه‌روز در این باغ راه ها مقدور می باشد. به ويژه وجود عنصر آب به عنوان راهنماي گردشگر، نقش ايفا مي‌كند و توالي جاذبه‌هاي تاريخي و طبيعي هر مسير را وابسته و پيوسته مي‌سازد
شهر تاريخي سمنان منطبق بر محدوده منطقه يك شهرداري سمنان در مقياس كلان، »شهري در باغ« است.
