درآمد از مطبوعات به‌تنهایی به‌صرفه نیست

کیوسک‌های روزنامه فروشی روزگاری به‌عنوان شاهرگ اصلی عرضه مطبوعات به‌دست مخاطبان بودند، اما این روزها روزنامه فروشی به حاشیه دکه‌ها رفته و متن ماجرا اندودی است از دود سیگار و فروش انواع و اقسام خوراکی‌ها و... . شایدعنوان «دکه سیگار‌فروشی» که برخی عابران خیابان مولوی، جمهوری و... خود با خنده به‌کار می‌برند بامسماتر باشد تا بگوییم «کیوسک روزنامه‌فروشی».
در این بین روز جمعه مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران اعلام کرد:« قراردادهای جدید با کیوسک‌داران نسبت به ممنوعیت فروش دخانیات و سایر اقلام به جز مطبوعات خواهد بود.» فرهاد افشار گفت: «هرگونه تخلف علاوه بر جریمه می‌تواند به جمع‌آوری کیوسک نیز منتهی شود.» مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران با تشریح این خبر هشدار داد و تأکید کرد که عزم این شرکت برای اجرایی کردن این تصمیم جدی است و عزمش برای ریشه‌کنی سیگار از کیوسک مطبوعات کاملا جزم است. اما این ممنوعیت در حالی اعلام شد که روز گذشته برخی از دکه داران مطبوعاتی در اعتراض نسبت به این موضوع در برخی از نقاط تهران (به‌خصوص مرکز شهر) روزنامه‌های پرتیراژ را نفروختند. همشهری در گفت‌وگو با تعدادی از کیوسک‌داران به بررسی موضوع ممنوعیت فروش سیگار از سوی دکه‌داران مطبوعاتی پرداخته است. البته نکته قابل توجه این است که برخی از کیوسک‌داران این خبر را نه شنیده و نه خوانده بودند! و وقتی ماجرا را می‌شنیدند و تیتر ستون سمت چپ صفحه یک روزنامه همشهری «فروش سیگار در کیوسک‌ها ممنوع شد» را می‌خواندند؛ چشمان‌شان گرد می‌شد. می‌پرسیدند: «ینی چی!؟»، «مگه می‌شه»، «اینجوری کار نمی‌صرفه» و...

واکنش‌های کیوسک داران به ممنوعیت فروش سیگار نشان می‌دهد که حق با مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران است و کیوسک‌داران رسالت اصلی‌شان- روزنامه فروشی- را پاک فراموش کرده‌اند و میل بسیاری به دکه سیگاری شدن و سوپر مارکت بودن دارند. کسب درآمد بیشتر کیوسک داران را ترغیب کرده تا هدف اصلی موجودیت خود را که روزگاری فروش روزنامه بوده رها کنند و تبدیل شوند به سیگارفروشی و اغذیه فروشی‌های جمع و جور.

آقا مهران صاحب کیوسکی است در خیابان انقلاب. او معتقد است:« ممنوعیت فروش سیگار برای کیوسک‌ها‌ عین بی‌عدالتی است!» او در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «چطور سوپر مارکت‌ها می‌توانند سیگار بفروشند اما ما نمی‌توانیم؟ اگر قرار است جلوی دخانیات را بگیرند چرا از کیوسک‌ها شروع می‌کنند؟ ممنوعیت را بگذارند برای سوپرمارکت‌ها. کودکان و نوجوانان و حتی زنان به کیوسک‌ها مراجعه نمی‌کنند و برای خرید سیگار می‌روند سوپرمارکت. فروش سیگار در سوپر مارکت‌ها هزاران برابر زیانبار‌تر از فروش آن در کیوسک‌هاست.»

 آقارضا 65ساله که صاحب یکی از کیوسک‌های خیابان ولیعصر است، می‌گوید: «چه خوششان بیاید چه نیاید سیگار و روزنامه به هم گره خورده! در کیوسک‌ها سیگار و روزنامه در کنار هم به فروش می‌رسد. یکی می‌آید سیگار بخرد چشمش به روزنامه می‌افتد و روزنامه هم می‌برد. دیگری هم می‌آید روزنامه بخرد می‌بیند سیگار ندارد پس سیگار هم می‌خرد.» آقا رضا که می‌گوید قدمت کیوسکش برمی‌گردد به دهه 1320هجری شمسی، ادامه می‌دهد: «اگر سیگار نباشد دکه داری نمی‌صرفد و همه دکه داران جمع می‌کنند.»

کیوسک‌داران ارقام و اعداد عجیب و غریبی از درآمدشان دارند اما در سهم درصدی فروش سیگار و مطبوعات تقریبا همه آنها عدد و رقم مشابهی ارائه می‌دهند. درآمد 25درصدی از فروش مطبوعات، 70درصدی از فروش سیگار و 5درصدی از فروش سایر اقلام خوراکی و... به‌صورت روزانه مورد تأیید اغلب کیوسک‌داران است. آقا مهدی کیوسک‌دار خیابان جمهوری می‌گوید: «ماهانه 7میلیون تومان اجاره می‌دهم. اگر یک نفر باشی نمی‌توانی دوام بیاوری باید حداقل دو نفری کیوسک را بچرخانی. ما هم دو جوان هستیم هر کدام مان روزی 9ساعت در این اتاقکیم. همه‌اش کرایه است و ماهی 1/5 تا 2میلیون تومان برای هر کدام مان می‌ماند. نه جمعه داریم نه تعطیلی و نه بیمه. تازه بیشتر این درآمد به‌خاطر فروش سیگار است. اگر سیگار نفروشیم دوام نمی‌آوریم. من خودم سیگاری نیستم ولی واقعا اذیت می‌شوم وقتی از صبح تا شب دورتا دورم را آدم‌ها با سیگار‌های روشن محاصره می‌کنند، تیترهای روزنامه را با حوصله می‌خوانند، هی دود می‌کنند تا سیگارشان ته بکشد.اما چاره‌ای نداریم. چه کار کنیم. اگر فروش سیگار ممنوع شود دکه را تحویل می‌دهم.»

برخی کیوسک داران مدعی‌اند که ماهانه 12میلیون تومان اجاره می‌دهند.  امیر که در کیوسک خیابان مولوی کار می‌کند و ماهانه 5میلیون تومان اجاره می‌دهد، می‌گوید: «بسته به مکان کیوسک و موقعیت آن اجاره بها تغییر می‌کند. آن کیوسک داری که مدعی است ماهانه 12میلیون تومان اجاره می‌دهد راست می‌گوید. برخی دکه‌ها فروش‌شان فوق‌العاده است اما حقیقتا اغلب درآمد بابت فروش سیگار است. تمام این اقلام- اشاره می‌کند به آدامس‌ها، آبمیوه‌ها و...- به‌خاطر سیگار به فروش می‌روند. اگر سیگار نباشد اینها هم به فروش نمی‌رسند. مثلا ما بابت فروش هر نسخه از روزنامه همشهری 200تومان سهم مان می‌شود. هر دکه‌ای حداقل 100نسخه در روز می‌فروشد. روزنامه‌ها و مجلات دیگر هم هست اما درآمد اصلی مان از مطبوعات مربوط به روزنامه همشهری است ولی واقعا تنها با فروش روزنامه نمی‌توان دکه‌ها را سرپا نگه داشت.»

بازگشت به روزهای طلایی کیوسک مطبوعات

ارقام و اعداد ضد‌و نقیضی از درآمد واقعی کیوسک داری در تهران ارائه می‌شود. برخی کیوسک داران مدعی‌اند در‌ماه 8میلیون تومان درآمد دارند. اما اغلب آنها می‌گویند بین 3تا 5میلیون تومان عایدشان می‌شود؛ در آمدی که به قول خودشان 70درصد آن سهم سیگار فروشی است. با وجود همه مشکلات، حذف سیگار از کیوسک‌های روزنامه فروشی و بازگشت به روزگار طلایی کیوسک‌های مطبوعاتی که فقط جایگاه مطبوعات بود و بس، هر چند دشوار اما غیرممکن نیست. یکی ازکیوسک داران معتقد است:« فروش سیگار راحت‌تر از فروش روزنامه است. دردسر کمتری دارد و درآمدش بیشتر است؛ اگر مسئولان به فکر ممنوعیت فروش سیگار در دکه‌ها هستند باید راهکاری هم برای درآمد جایگزین ما ارائه دهند و با دکه داران پای میز مذاکره بنشینند تا به راه‌حلی منطقی برسیم، با اجبار و ممنوعیت هیچ کاری پیش نخواهد رفت و به نتیجه نمی‌رسد.»